Sangi سهيل سانگي

سهيل سانگي سنڌي ڪالم ۽ آرٽيڪل About Current political, economic media and social development issues

Friday, December 28, 2018

عابدی کا قتل کہیں گیم چینجر نہ بن جائے!

عابدی کا قتل کہیں گیم چینجر نہ بن جائے!
کراچی کا امن ہاتھوں سے پھسل نہ جائے؟
میرے دل میرے مسافر سہیل سانگی
صوبائی دالحکومت کراچی میں مشکل اور صبر آزما جدوجہد اور آپریشن کے بعدامن قائم ہوا تھا۔ اس شہر کی روشنیاں اور رونقیں بحال ہوئی تھی کہ اچانک دہشتگردی نے ایک بار پھر سر ٹھایا ہے۔شہر میں چھ ہفتوں میں چھ دہشتگردی کے واقعات ہوئے۔ پہلے قائد آباد کا واقعہ، چینی قونصل خانے پر حملہ، ایم کیو ایم کی محفل میلاد پر حملہ، ڈیفنس میں کار بم دھماکہ، پی ایس پی کے دو کارکنان شہید ہوئے اور اب یہ علی رضا عابدی والا واقعہ پیش آیا۔
یہ ایک دہشتگردی کا واقعہ ہے۔ لیکن کراچی میں دہشتگردی کے واقعات سیاسی پس منظر کے بغیر نہیں سمجھے جاسکتے۔
ماضی کے اکثر واقعات ایم کیو ایم کے اندرونی چپقلش یا بعد میں ایم کیو ایم کی کوکھ کی جنم لینے والے گروپس کی لڑائی قرار دیئے جاتے رہے ہیں۔ لیکن بعد میں یہ سلسلہ رک گیا تھا۔
ایم کیوایم میں تقریبا دو سال قبل شروع ہونے والی ٹوٹ پھوٹ تاحال جاری ہے۔ پہلے پاک سر زمیں پارٹی بنی5 فروری 2018ء کو ایم کیو ایم کے سینئر رہنماؤں کے درمیان اختلافات کھل کر تب سامنے آئے جبکہ ڈاکٹر فاروق ستار کامران ٹیسوری کو سینیٹ انتخابات کیلئے پارٹی ٹکٹ دینا چاہتے تھے۔ ایم کیو ایم کی رابطہ کمیٹی نے فاروق ستار کے فیصلے کے مخالفت کی۔ جس کے بعد پارٹی دوحصوں یعنی ایم کیو ایم بہادر آباد اور ایم کیو ایم پی آئی بی میں تقسیم ہوگئی تھی۔
بظاہر25 جولائی کے عام انتخابات سے قبل مختلف دھرے متحدتو ہوئے۔ لیکن یہ اتحادکوئی نتیجہ نہیں دے پائے۔ مختلف گروپ انتخابات میں ایک دوسرے کا ساتھ نہیں دے رہے تھے۔ پارٹی کو بدترین شکست کا سامنا کرنا پڑا۔فاروق ستار کو انتخابات سے پہلے ہی صورتحال کی بو آگئی تھی۔ ماہ جون میں ڈاکٹر فارق ستار نے کہا ہے کہ مائنس ون کی جگہ مائنس ٹو کیاجارہا ہے۔25 جولائی کے الیکشن میں پارٹی 17 سے 4 سیٹوں پر پہنچ گئی۔فاروق ستار بھی ہار گئے۔ وہ کہتے ہیں کہ میرا ایک گناہ یہ بھی تھاکہ میں نے پی ایس پی کے پروجیکٹ کو ناکام بنایا۔ سمجھا یہی جارہا ہے کہ ان پر اسٹبلشمنٹ یقین کرنے کو تیار نہیں۔ وہ سمجھتی ہے کہ فاروق ستار کے لندن سے رابطے ختم نہیں ہوئے۔
ڈاکٹر فاروق ستار نے پارٹی کے اندر احتساب کا مطالبہ کردیا۔جس کے معنی یہ ہو رہی تھی کہ ایم کیو ایم بہادرآباد کے لوگ حساب دیں۔ یہ مطالبہ لندن کے مطالبے سے ملتا جلتا نظر آتا ہے۔ چند ماہ قبل رابطہ کمیٹی نے 35 سالہ متحدہ قومی مومنٹ کی چوٹی کے رہنماوں میں شمار ہونے والے رہنما فاروق ستار کو پارٹی سے نکال دیاہے۔
انتخابات کے بعدایم کیو ایم ہائبرنیشن میں چلی گئی ہے۔ وہ کوئی جھگڑا کوئی اپوزیشن کی سیاست نہیں کرنا چاہتی۔وفاق میں تحریک انصاف کی مخلوط حکومت میں شامل ہے۔ سندھ اسمبلی میں بھی وہ تحریک انصاف کا ساتھ ہے۔ لیکن اپوزیشن کا بھرپور کردار بھی ادا نہیں کر رہی۔شہر کے مسائل اس کی ترجیح نہیں رہے۔ مبصرین کے مطابق وہ آپریشن کی کارروایوں اور گرفتار شدگان اور دائر شدہ مقدمات کے حوالے سے رلیف چاہتی ہے۔ جب تحریک انصاف حکومت کا نواز لیگ اور پیپلزپارٹی دونوں کے ساتھ جھگڑا ہے یہ اچھا موقع ہے کہ کچھ فائدہ اٹھائے۔خالد مقبول صدیقی اور ان کے ساتھیوں نے ایم کیو ایم کے کارکنوں کو یہ بات منوا لی ہے۔ لہٰذا کارکنان فاروق ستار سے دور کھڑے ہیں۔
ایم کیو ایم کے مختلف گروپس میں یہ بات محسوس کی جارہی ہے کہ کوئی بڑا زیادہ رلیف دینے کے موڈ میں نہیں۔ستمبر کے آخر میں تحریک انصاف کے رہنما اور گورنر سندھ عمران اسمٰعیل نے کہہ چکے ہیں کہ ماضی میں فلاحی اداروں کے پلاٹوں پر قبضوں اور چائنہ کٹنگ میں ایم کیو ایم ملوث رہی لیکن ان کے ساتھ اتحاد ہماری مجبوری ہے۔یعنی تحریک انصاف کراچی میں اپنی سیاست اور اپنی جگہ بنانا چاہتی ہے۔
انتخابات کے بعدایم کیو ایم مخمصہ کا شکار ہوگئی۔یہ سوچ ابھرنے لگی کہ مہاجر سیاست کا کیا ہوگا؟ اس کو زندہ کرنے کے لئے مختلف فارمولے سامنے آئے کہ ایم کیو ایم کے تمام دھڑوں کو کٹھا کیا جائے ۔دوسرا یہ کہ کوئی نئی پارٹی بانئی جائے۔ضمنی بلدیاتی انتخابات نے اس سوچ کا ایک عکس دکھایا۔اب یہ سوچ روان سال متوقع انتخابات ایسا موقعہ آنے والا تھا کہ اپنا بھرپور اثر دکھائے۔
مقتول رہنما رضا علی عابدی پچھلے کئی دنوں سے ایم کیو ایم کے تمام گروپس میں اتحاد کے لئے کوشاں تھے۔ انہوں نے ایک مصالحتی کمیٹی بھی بنائی اور ذاتی طور پر اس پلان کے لئے مہاجر قومی موومنٹ، پاک سر زمین پارٹی اور ایم آ ئی ٹی کے رہنماؤں سے بھی رابطہ کیا تھا۔وہ کہتے تھے کہ 2018ء کے عام انتخاب میں ایم کیو ایم کو بڑا دھچکہ لگا ہے، جس کے ازالے کے لیے ’’مہاجر قوم‘‘کراچی اور سندھ کے تمام سیاسی رہنماؤں کو متحد ہونا پڑے گا تاکہ آئندہ بلدیاتی انتخاب میں سندھ کے شہری علاقوں سے ان کی اصل قیادت سامنے آسکے ۔ انہوں نے ایم کیو ایم بہادر آباد کی قیادت سے بھی اپیل کی تھی کہ کراچی اور مہاجروں کو نقصان سے بچا نے کے لئے حکمت عملی بنائی جائی ۔علی رضا عابدی نے رواں سال اگست کے آ خر میں اختلافات کی وجہ سے ایم کیو ایم کی بنیادی رکنیت سے استعفی دے دیا تھا ۔ علی رضا عابدی ایم کیو ایم میں اختلافات کے بعد ڈاکٹر فاروق ستار کے ساتھ تھے ۔
سندھ حکومت کو فکر ہے کہ پے درپے واقعات کی وجہ سے کہیں کراچی کا امن ایک بار پھر ہاتھوں سے پھسل نہ جائے۔ وزیراعلیٰ سندھ مراد علی شاہ کا برہمی کا اظہار کرتے ہوئے کہا کہ دہشت گرد اکٹھے ہورہے ہیں اور ہم چپ کرکے بیٹھ گئے ہیں ۔ وزیراعلیٰ سندھ نے یہ صورتحال تشویش ناک ہے، یہ دہشت گرد اکٹھے ہورہے ہیں اور ہم چپ کرکے بیٹھ گئے ہیں، کراچی کے شہریوں کو خوف کے ماحول میں رہنے نہیں دینگے۔ وزیراعلیٰ سندھ نے برہمی کا اظہار کرتے ہوئے کہا کہ یہ صورتحال تشویش ناک قرار دیا کہ دہشت گرد اکٹھے ہورہے ہیں اور ہم چپ کرکے بیٹھ گئے ہیں، کراچی کے شہریوں کو خوف کے ماحول میں رہنے نہیں دینگے، ہرصورت شہریوں کا تحفظ چاہیے۔وزیراعلیٰ سندھ کے یہ جملے معنی خیز ہیں کہ ’’گرفتار ہوجائیں گے نہیں مجھے قاتل گرفتار چاہیءں۔‘‘ ’’اداروں کو خود مختاری دینے کے باوجود اس طرح کے واقعات ہو رہے ہیں۔ ‘‘
’’کراچی بھیجا ہے کہ شہر کے امن کو برقرار رکھنا سب کی ذمہ داری ہے ‘‘ کہہ کروزیر مملکت برائے داخلہ شہریار آفریدی یہ کہہ کر کراچی کے امن و امان کے لئے اپنا کردار بڑاھانے کا اشارہ دیا ہے۔ وہ کراچی پہنچے اور گورنر سندھ عمران اسماعیل سے ملاقات کی۔ انہیں علی رضا عابدی کے قتل کی تحقیقات پر بریفنگ دی گئی۔وزیر مملکت برائے داخلہ کا کہنا ہے کہ عابدی کے قتل کے واقعے کی کڑیاں مل رہی ہیں اور مجرم جلد گرفتار ہوں گے۔ہر زوایہ سے تحقیقات کی جارہی ہیں، باہر کے اور اندر کے تمام عناصر کو دیکھا جارہا ہے۔شہریار آفریدی نے کہا کہ وزیراعظم عمران خان نے مجھے یہ پیغام دے کر کراچی بھیجا ہے کہ شہر کے امن کو برقرار رکھنا سب کی ذمہ داری ہے، واقعے میں ملوث ہر ملزم اور سہولت کار کو گرفتار کریں گے چاہے وہ باہر کا ہو یا اندر کا شخص ہے، کراچی کے امن پر کوئی سمجھوتہ نہیں ہوگا۔
رضا علی عابدی کے قتل کی تعزیتی پیغامات سے ظاہر ہوتا ہے کہ وہ کراچی کی سیاست میں ایک اہم فرد تھے اور کوئی اہم کردار ادا کرنے جارہے تھے۔صوبائی اور وفاقی حکموتں کے عہدیداران کے بیانات سے لگتا ہے کہ واقعہ کے دہشتگردی کے حوالے سے مضمرات اپنی جگہ پر ،وفاقی و صوبائی حکومت کو گہری تشویش میں مبتلا کردیا ہے کہ کہیں یہ واقعہ کراچی کی سیاست میں گیم چینجر نہ بن جائے۔

Labels: , , , ,

ڪپتان خان ٽي 20 نه ، ٽيسٽ مئچ کيڏو

ڪپتان خان ٽي 20 نه ، ٽيسٽ مئچ کيڏو

سڄو ملڪ غير يقيني جي ڪوهيڙي ۾ ورتل آهي، هينئر ڇا ڪرڻو آهي؟ سڀاڻي ڇا ڪرڻو آهي ؟ ايندڙ وقت ۾ ڇا ڪرڻو آهي ؟ ان بابت نه ڪو ادارو ۽ نه ئي وري اعليٰ آفيسر ڪجهه سوچي ۽ ڪري رهيا آهن. مٿان کان آرڊر اچي ٿو ته ڪرپشن جي جاچ ڪريو ته سڀ ان جاچ ۾ لڳي ويندا آهن، وري حڪم ٿئي ٿو ته “حددخليون هٽائڻيون آهن” سڀ حددخليون هٽائڻ ۽ ڀڃ ڊاهه ۾ لڳي ٿا وڃن، ڀڄ ڀڄان آهي، جنهن جو ڪو طئي ٿيل نه رخ آهي نه منزل.
ملڪ کي درپيش سڀ کان وڏومسئلو مالي بحران آهي جنهن جي حل لاءِ وزيراعظم پرڏيهي توڙي خزاني وارا وزير ذري گهٽ اڌ دنيا گهمي ويا آهن، چين، ملائشيا، سعودي عرب، گڏيل عرب اماراتون، روس توڙي ترڪي سڀني ملڪن مان ٿي آيا، آءِ ايم ايف سان به رابطو ڪيو ويو پر تازن اطلاعن موجب آءِ ايم ايف به ايڏو سولائي سان قرض ڏيڻ لاءِ تيار ناهي، آءِ ايم ايف جو خيال آهي ته پاڪستان قرض موٽائڻ جي پوزيشن ۾ ناهي، قرض ته کڻي ڏجي پر اهو ڀربو ڪٿان ؟ سعودي عرب ۽ گڏيل عرب امارتن به تقريبن 5- ارب ڊالر اسٽيٽ بينڪ آف پاڪستان ۾ رکرايا آهن، ان ذريعي اهو تاثر ڏنو پيو وڃي ته ڄڻ 5- ارب ڊالر پاڪستان جي اڪائونٽ ۾ اچي ويا آهن، اهي پئسا پاڪستان جا ناهن، بلڪه بينڪ ۾ رکيل ڌرادت آهي جنهن کي اوهان خرچ نٿا ڪري سگهو، اها رقم رڳو توهان جي ڪارپت ڏيکارڻ لاءِ آهي، جيئن عام واپار ۾ ٿيندو آهي ته ڪارپت سٺي هجڻ جي صورت ۾ ان کي ٻي ڪا ڌر قرض ڏيئي ڇڏيندي آهي پر اها ڪارپت به ملڪ جي مالي حالتن کي بهتر بڻائي نه سگهي، جو ان بنياد تي کيس ڪو قرض ملي نه سگهيو آهي، ڇا ڪاڻ جو اهي سڀ ڄاڻن ٿا ته اهي پراوا پئسا آهن، اسين هرو ڀرو پرائي مال تي ٽوپي نراڙ تي ڪيون ويٺا آهيون.
سڀ پاسا ڏسي اچڻ کانپوءِ نالي وارو وزير روز مني بجيٽ جا دڙڪا پيو ڏي، عالمي مارڪيٽ ۾ تيل جون قيمتون گهٽجڻ باوجود عام ماڻهو کي رليف نه ڏنو ويو. بظاهر ڊالر جي اگهه جو بهانو آهي پر ڊالر جو اگهه ته اڳ وڌيو هو، تيل جون قيمتون پوءِ گهٽيون آهن. توانائي جو گهوٽالو به شدت اختيار ڪري رهيو آهي، 70 سيڪڙو گئس پيدا ڪندڙ صوبي سنڌ کي گئس کان محروم رکيو پيو وڃي.
حڪومت چين جي آسري تي ڪُڏي رهي هئي پر ان سان واپار ۽ سيڙپڪاري جي مامرن تي نظرثاني ٿيڻ ڏي وڃي رهي آهي، انهن سمورين حالتن ۽ غيريقيني واري صورتحال ۾ ڪو ننڍو وڏو سيڙپڪار سيڙپ لاءِ تيار ناهي، معيشت جو ڦيٿو بنهه ڍرو ٿي رهيو آهي جنهن سان بيروزگاري وڌڻ ۽ ڪاروبار ۾ ٻاڙائي هيڪاري وڌي ويندي.
ساڳي صورتحال ملڪ جي سياسي معاملن جي آهي، پنجن ڇهن سيٽن تي بيٺل حڪومت سڀني کي جيل ۾ وجهي ٺيڪ ڪرڻ جي فارمولي تي هلي رهي آهي، ٻي ڪنهن پارٽي يا نقطه نظر کي سمجهڻ ۽ رڪموڊيٽ ڪرڻ جي صلاحيت کان وانجهيل کان وانجهيل حڪمران ملڪ جي ماحول ۽ ڪلچر کي غيرسياسي بڻائي رهيا آهن، جيترو ماحول غير سياسي بڻبو اوترو ئي اڻ سهپ وارو ۽ غير جمهوري ٿيندو ويندو.
سڀ ڪجهه ٺيڪ ڪرڻ جي خواهش چڱي ڳالهه آهي. چوندا آهن ته خواهشون جيڪڏهن گهوڙا هجن ها ته سمورا فقير به سواري ڪن ها، پر رڳو خواهشن جي بنياد تي ملڪ جو ڪاروهنوار، سو به هر پاسي کان گهوٽالي ۾ ورتل ملڪ کي هلائڻ ڏکيو نه بلڪه ناممڪن ٿو لڳي، گڏيل صلاح مشوري سان نظام ٺاهي ۽ انهن ۾ سڌارا آندا ويندا آهن، شخصي خواهشن جي بنياد تي ٺاهيل نظام يا ڪي سڌارا گهڻو جٽاءُ نه ڪري سگهندا آهن. جيئن ايوب خان جو جوڙيل سمورو نظام سندس وڃڻ بعد ڊهي پٽ پئجي ويو، ساڳي ريت ضياءُ الحق جو نظام به اڏامي ويو، اها ڳالهه آهي ته ضياء جي باقيات واريون انگهون ۽ کُتون اڃا تائين ماڻهن توڙي جمهوري ڌرين ۽ ادارن کي چڀنديون رهن ٿيون.
هڪ افراتفري ۽ غير يقيني جي ڌنڌ آهي، مٿان وري ٽي چار پاور سينٽر ٺهڻ ڪري معاملو ويتر مونجهاري جو شڪار آهي.
حڪومت، جاچ ڪندڙ ادارا ۽ عدليه پنهنجي پنهنجي رخن ۾ ڪم ڪري رهيا آهن، جيڪو وڻي سو عدليه فيصلو ڏي ٿي انهن فيصلن جي ڳوڙهي اڀياس مان پتو پوي ٿو ته ان سان ايندڙ وقت ۾ سموري پاڪستان ۽ ملڪ جي ماڻهن تي ڏاڍا ناخوشگوار اثر پوندا.
بنا ڪنهن ڊائريڪشن جي ڪارپيٽ هيٺان گڏ ٿيل سالن جي دز هٽائڻ نه ڪو ايڏو سولو ڪم آهي ۽ نه وري اڪيلي سر هٽائي سگهجي، رڳو دز هٽائڻ جي ڪوشش دز کي اڏائي سڄي معاشري جي منهن تي ته پئجي سگهي ٿي پر اها مڪمل طور صاف نٿي ٿي سگهي، سمجهه ۾ نٿو اچي ته عمران خان پنجن ڏينهن واري ٽيسٽ ميچ جو رانديگر آهي، هو هڪ ڏينهن واري ڪرڪيٽ به ڪاميابي سان کيڏي چڪو آهي پر هو ٽي ٽوئنٽي ڇو کيڏي رهيو آهي، ايڏي ڪهڙي تڪڙ اٿس؟

Labels: , , , ,

Tuesday, December 25, 2018

نواز شريف کي سزا مٿس ”هلڪو هٿ“ ته ناهي؟

نواز شريف کي سزا مٿس ”هلڪو هٿ“ ته ناهي؟

هاڻي نواز شريف خلاف مبينه ڪرپشن جي ٽنهي ڪيسن جو  فيصلو ٿي ويو، اڳوڻي وزير اعظم نواز شريف کي احتساب عدالت مان العزيزيه اسٽيل ملز ريفرنس ۾ آيل قيد ۽ ڏنڊ جي سزا غير متوقع نه هئي. عدالت ۾ ساڳئي وقت تي فليگ شپ ريفرنس به هلندڙ هو، جنهن مان کيس بري ڪيو ويو آهي، ايون فيلڊ فليٽس جي ريفرنس ۾ احتساب عدالت جي ڏنل ڏهه سالن واري سزا اسلام آباد هاءِ ڪورٽ مان معطلي، ساڳئي وقت مريم نواز جي بري ٿي وڃڻ ۽ نواز شريف جي سياسي طور غير سرگرم ٿيڻ تي سياسي طور تي کوڙ ڳالهيون پئي هليون ته اسٽيبلشمينٽ سان ڪو ٺاهه ٿي ويو آهي، پر سومر ڏينهن واري فيصلي ۾ آيل سزا ڪنهن حد تائين اهڙي ڪنهن ٺاهه جي ترديد ڪري ٿي. پر هڪ ڳالهه ضرور آهي ته انهن ٻن ريفرنسز بابت فيصلي جي اها وضاحت ڪڍي پئي ته نواز شريف تي ڪنهن حد تائين هٿ هلڪو رکيو ويو آهي، جو هڪ ريفرنس ۾ کيس آجو قرار ڏنو ويو آهي، ٻئي ڪيس ۾ ست سال قيد جي سزا آئي آهي. جيڪڏهن فليگ شپ ڪيس ۾ به سزا ڏني وڃي ها ته عملي طرح ڪو گهڻو فرق نه پوي ها. جيل جي مدت ساڳي رهي آهي. عدالت نواز شريف جي اها درخواست به منظور ڪئي ته کيس اڊيالا جيل راولپنڊي جي بدران ڪوٽ لکپت جيل لاهور ۾ رکيو وڃي.
نواز شريف تي هلڪو هٿ رکڻ جي تشريح ڪندڙن جو خيال آهي ته ان ۾ ٺاهه کان وڌيڪ ان ڳالهه جو تعلق آهي ته اسٽيبلشمينٽ نواز شريف جو ڪم لاهڻ کانپوءِ آصف علي زرداري ۽ پيپلز پارٽي کي پڄڻ گهري ٿي. ان ڪري اهي نواز شريف واري ڌر کي رعايت ڏئي رهيا آهن پر هتي اها ڳالهه اهم آهي ته خود پنجاب ۽ ڪنهن حد تائين اسٽيبلشمينٽ جي ڪجهه حلقن ۾ اها ڳالهه محسوس ڪئي پئي وڃي ته ساڻس ايتري جُٺ نه ڪرڻ گهرجي. اهڙيون معنائون ڳوليندڙ وزير اعظم عمران خان جي لڳاتار انهن بيانن جو حوالو ڏيڻ جنهن ۾ هن چيو هو ته ڪنهن سان گهٽ نه ٿيندي، ڪنهن کي اين آر او نه ملندو، وغير وغيره، وزير اعظم جا اهي بيان شايد نواز شريف جي حمايتي ڪمزور لابي کي جواب طور هئا.
جيئن حڪومت اپوزيشن جي ٻن وڏين پارٽين پٺيان لٺ کڻي پئي آهي، ان مان لڳي ٿو ته اها هر حال ۾ ٻنهي پارٽين کي انهن جي مکيه ليڊر شپ آصف زرداري، نواز شريف ۽ شهباز شريف کان خالي ڪرڻ گهري ٿي. پوري ڪوشش آهي ته اهي ڪنهن طرح سان سياست مان آئوٽ ٿين.
تحريڪ انصاف ۽ ڌر ڌڻين جي انهي حملي کان بچڻ  لاءِ اهي ٻئي جماعتون هڪٻئي کي ويجهو اچي رهيون آهن ته جيئن حڪومت تي پنهنجي بقاءَ لاءِ دٻاءُ وجهي سگهن، پر ٻنهي پارٽين جي اندر رڳو پاڻ بچائڻ ۽ ڊپ سبب گڏيل اپوزيشن وارو سپنو ساڀيان نه ٿي سگهيو آهي، پر ان جو مطلب اهو ناهي ته ڪو اهي جماعتون متحد نٿيون ٿي سگهن. ها اها ٻي ڳالهه آهي ته وڏيون ڌريون واري ڦيري سان انهن پارٽين تي دٻاءُ وجهڻ ۽ ڪي ٻيون اٽڪلون ڳولين جو اهي متحد نه ٿي سگهن.
سوال اهو آهي ته ٻئي جماعتون احتجاج ڇو ڪري رهيون آهن؟ حڪومت جي سمورين وضاحتن باوجود ماڻهو اهو سمجهن ٿا ته ملڪ ۾ جاري احتسابي عمل ”سليڪٽو“ آهي. جيئن ته پيپلز پارٽي ۽ نواز ليگ گذريل هڪ ڏهاڪي کان حڪومت ۾ رهيون آهن، تنهن ڪري احتساب انهن جو ٿيندو، جن وٽ سرڪاري عهدا هئا پر زميني حقيقتون احتساب کي سياسي مقصدن کان خالي نه ٿيون سمجهن.
هڪ رپورٽ موجب ڪل 79 سياستدانن خلاف احتساب لاءِ ڪيس، جاچ ۽ انڪوائريون هلندڙ آهن، انهن ۾ سڀ کان وڏو تعداد يعني 37 سيڪڙو پيپلز پارٽي، ٻاويهه کان پنجويهه سيڪڙو تائين نواز ليگ ۽ ڏهه کان تيرهن سيڪڙو تائين تحريڪ انصاف جا ماڻهو آهن، جڏهن ته نيب وارا رڳو نواز ليگ ۽ پيپلز پارٽي وارن جي خلاف جاچ ڪن ٿا ته انهن پارٽين جو اهو چوڻ درست ٿو لڳي ته احتساب جو عمل يڪسان ۽ سڀني سان ساڳي طريقي جو نه پيو ڪيو وڃي. پيپلز پارٽي پارليامينٽيرينز جي نفيسه شاهه چوي ٿي ته سڀني جو احتساب قبول آهي، پر انتقام جي مزاحمت ڪنداسين، عمران کي گهرجي ته هو پنهنجي ڀيڻ عليمه خان ۽ جهانگير ترين کي به احتساب لاءِ پيش ڪري، جيڪڏهن واقعي اڻ ڌريي يا بي رحم احتساب جو تاثر ڏنو ٿو وڃي ته موجوده حڪمران جماعت وارن کي به کنيو وڃي. ايئن نه ڪرڻ جي صورت ۾ وزيراعظم عمران خان تي حڪومت ۽ نيب جي وچ ۾ ڳٺ جوڙ جو الزام اچي ٿو وڃي.
ياد رهي ته حڪومت جون واڳون سنڀالڻ واري ڏينهن تي وزيراعظم عمران خان سخت رويو رکڻ جو اظهار ڪندي چيو هو ته ايف آءِ اي ۽ وزارت داخلا وٽس ئي رهندا. ”اهي کاتا “ پاڻ وٽ ان لاءِ پيو رکان جو ايف آءِ اي ۽ انٽيليجنس بيورو جي پاڻ نگراني ڪرڻ گهران ٿو ۽ مني لانڊرنگ جي جاچ جي پيش رفت پاڻ ڏسڻ گهران ٿو، اها ٻي ڳالهه آهي ته اڳتي هلي عدالت سڳوري سندس مدد لاءِ اچي پهتي.
اهم ڳالهه اها آهي ته سسٽم عمران خان جي حمايت ۾ بيٺل آهي، اهو نواز شريف ۽ آصف زرداري جي حق ۾ ناهي، هاڻي نواز شريف کي ته سزا اچي وئي پر آصف زرداري خلاف ڪرپشن جا الزام، ڪيس ۽ جاچ جي تلوار لٽڪيل آهي. وزيراعظم جو خاص مددگار نعيم الحق چوي ٿو ته جي آءِ ٽي رپورٽ بعد ڪرپٽ حڪمرانن کي عبرتناڪ سزا ڏيڻ تائين ان نظام مان ڇوٽڪارو نٿو حاصل ڪري سگهجي. سڌ سماءَ وارو وزير چوڌري فواد چوي ٿو ته ”آصف زرداري ۽ نواز شريف جي سياست ختم ٿي چڪي آهي“ حڪومت چاهي ٿي ته اهي ٻئي اڳواڻ يا سياست کان پري ٿي وڃن يا وري ايترو ٻارڻ ٻاريو وڃي جو پاڻ ئي سياست کان رٽائر ٿي وڃن. آصف زرداري جڏهن ڪجهه ادارن جي سربراهن جي نالي اڻ سڌي طرح ٽن سالن جي مدت واري ڳالهه ڪري ٿو ته لڳي ٿو ته هو سياستدانن کي ڏنل اهڙي ريٽائرمينٽ واري ”آڇ“ جو جواب ڏئي رهيو هجي ٿو.
جيستائين نواز شريف کي ڏنل سزا جو تعلق آهي ته مريم نواز جنهن ٽن مهينن جي چپ جو روزو ٻه ڏينهن اڳ کوليو هو، تنهن ٽوئيٽ ذريعي ردعمل ڏنو آهي ته“انڪوائري انتقام جي آخري هڏڪي آهي، هڪ ئي شخص کي چوٿون ڀيرو سزا ڏني وئي آهي.“ مسلم ليگ نواز هن سزا تي احتجاج ريڪارڊ ڪرايو آهي. اسلام آباد ۾ پوليس کي اڄ ڳوڙها آڻيندڙ گيس وهائڻي پئي. عدالتي فيصلي کان هڪ ڏينهن اڳ نواز شريف ۽ شهباز شريف جي وچ ۾ ملاقات ٿي هئي. ملاقات ۾ اها گڏيل راءِ بيٺي ته جيڪو به فيصلو آيو ان حوالي سان قانوني رستو اختيار ڪيو ويندو. فيصلي خلاف پارليمينٽ اندر احتجاج ڪيو ويندو. نواز ليگ، چيف جسٽس ثاقب نثار جي ايندڙ  ڏينهن ۾ ريٽائرمينٽ بعد عدليه ۾ ايندڙ تبديلين کي به پرکڻ گهري ٿي ته اهو به سمجهي ٿي ته ان سان جيڪي ٿيڻو هو سو ٿي چڪو هاڻ ٻي سنگت يعني پيپلز پارٽي سان ڇا ٿو ٿئي ۽ اها ڇا ٿي ڪري، ان مطالبق قدم کڻبو.

Labels: , ,

Monday, December 24, 2018

سنڌ جو پاڻي ڪيس ڦٽائڻ جون ڪوششون

سياري شروع ٿيڻ سان جيئن دريائي وهڪرا گهٽيا آهن، پاڻي جي کوٽ ويتر وڌي وئي آهي، اهڙي کوٽ هميشه پڇڙي واري صوبي يعني سنڌ کي ڀوڳڻي پوندي آهي، اهو ورجاءُ هن ڀيري به ٿيندو. سنڌ جي ٽنهي بئراجن ۾ گذريل ٽن مهينن کان پاڻي جي کوٽ رهندي اچي، اها صورتحال تڏهن به هئي جڏهن برف ڳري پئي ۽ دريائي وهڪرا بهتر هئا، پر هن پڇڙي واري صوبي کي تڏهن به پاڻي لاءِ سڪايو ويو.

پاڪستان ۾ پاڻي جو مسئلو ڏينهون ڏينهن وڌيڪ پيچيده ٿيندو پيو وڃي، ان جي انصاف ڀرئي حل لاءِ ڪوششون نه پيون ورتيون وڃن، جيتوڻيڪ ان مقصد لاءِ 91ع وارو پاڻي ٺاهه فريم ورڪ طور موجود آهي، پر ان ٺاهه تي ڪنهن هڪ ڏينهن به عمل نه ڪيو ويو. پهرين مختلف آنا بهانا ڏئي ان تي عمل ڪرڻ کان گوٿ ناٿ ڪئي وئي، پوءِ جڏهن بينظير ڀٽو جي دور حڪومت ۾ غلام مصطفيٰ کر وٽ پاڻي ۽ بجلي واري وزارت آئي ته هن 91ع واري ٺاهه کي اورانگهي تاريخي استعمال جو فارمولا پيش ڪيو، ان بعد اهو ٺاهه ڪنڊائتو ٿي ويو ۽ کر فارمولا لاڳو ٿي ويو، جنهن تي گذريل ٻن ڏهاڪن کان عمل ٿي رهيو آهي. هن کر فارمولا جي ڪابه قانوني حيثيت ناهي، جڏهن ته پاڻي واري ٺاهه کي گڏيل مفادن واري ڪائونسل جي ڪري آئيني حيثيت مليل آهي، جيڪڏهن پاڻي واري ٺاهه ۽ گڏيل مفادن واري ڪائونسل کان مٿڀرا ٿي فيصلا ڪيا وڃن ٿا ته اهي رڳو انتظامي نوعيت جا ته ٿي سگهن ٿا پر انهن فيصلن جي ڪابه آئيني يا قانوني حيثيت ڪونه ٿي بيهي.

هي ڪو پهريون ڀيرو ناهي جو پنجاب پاڻي جي حوالي سان ٺاهه ڪري ڦري ويو هجي، هن کان اڳ 1935ع ۽ 1945ع ۾ به مختلف ٺاهن کان ڦري ويو. ماضي جي ڀيٽ ۾ پهريو ڀيرو سنڌ ۽ پنجاب جي وچ ۾ پاڻي تڪرار 1901ع برطانوي دور ۾ ٿيو هو.  انڊين ايريگيشن ڪميشن سنڌ جي اڳواٽ منظوري بنا سنڌو درياءَ مان پاڻي کڻڻ جي منع ڪري ڇڏي. ساڳئي طرح 1919ع ۾ انڊيا جي برطانوي حڪومت ۾ سر آرٿر جي ڪميٽي واري رپورٽ ۾ به پنجاب کي سنڌ مان پاڻي کڻڻ جي اجازت نه ڏني وئي، بلڪه اها هدايت ڪئي وئي ته جيستائين سکر بيراج ٺهي ان ذريعي توڙي هونئن سنڌ جي پاڻي جون ضرورتون پوريون ٿين، تنهن بعد سوچيو ويندو، 1925ع ۾ وائسراءِ لارڊ ريڊنگ پنجاب جي ٿل ڪئنال لاءِ درخواست ان بنياد تي رد ڪري ڇڏي ته ان کان هيٺ وارو سنڌ جو علائقو متاثر ٿيندو. 1945ع ۾ رائو ڪميشن سنڌ پنجاب پاڻي ٺاهه نالي سان ٺاهيو، پر 1947 وارو ورهاڱو هن ٺاهه تي اثر انداز ٿيو، ڇاڪاڻ جو پنجاب سان واسطو رکندڙ هيڊ ورڪس ورهائجي ويا، اُتان پنجاب کي جيڪو نقصان ٿيو ان جي پورائي لاءِ پنجاب بانبڻ والا راوي بيديان لنڪ ڪئنال سنڌ جي اجازت بنا کوٽيو، جيڪو 45ع واري پاڻي جي ٺاهه جي ڀڃڪڙي هو.

60ع واري ڏهاڪي ۾ پنجاب عالمي بينڪ ۽ ٻين ادارن جي مدد سان پنهنجو پاڻي جو نظام سڌارڻ لاءِ جهجها پئسا ورتا، پر پوءِ به ان جون اکيون سنڌو جي پاڻي تي کتل رهيون. سٺ واري ڏهاڪي جي اختر حسين ڪميٽي، ستر واري ڏهاڪي ۾ فضل اڪبر ڪميٽي جي فيصلن کي نه مڃيو ويو، تان جو نواز شريف 91ع ۾ اچي پاڻي جو ٺاهه ڪرايو، اهو ٺاهه پنجاب جي مقبول حڪومت ۽ سنڌ جي غير مقبول حڪومت جي ڌرين ۾ ٿيو، پر پنجاب ان ٺاهه تان ڦري ويو. ايتري قدر جو هاڻي هو کر فارمولا کان به وڌيڪ پاڻي گهري رهيو آهي.
سنڌ ۾ هيل برساتون نه پوڻ ڪري زراعت کي وڏو هاڃو رسيو آهي، رهيل ڪسر وري ڪمند جي وقت سر ڪٽائي نه ٿيڻ پوري ڪري ڇڏي آهي. هاڻي جڏهن ڪڻڪ پوکڻ جي مند آئي ته پاڻي ئي ڪونهي، مٿان وري ڪوٽڙي ۽ سکر بيراجن جي صفائي ۽ سار سنڀال لاءِ وارا بندي هڪ ٻن ڏينهن ۾ شروع ٿيڻ واري آهي.
پاڻي واري تڪرار ۾ هڪ نئون عنصر بلوچستان جي شڪايت جي روپ ۾ شامل ٿيو آهي، بلوچستان جي شڪايت تي ارسا سنڌ حڪومت کي خط لکيو آهي ته اهو سنڌ کي وڌيڪ پاڻي ڏئي. زميني حقيقت اها آهي ته سنڌ کي هن موسم ۾ پنهنجي حصي کان گهٽ پاڻي پيو ملي، پر ان هوندي به ارسا ۽ وفاق جي فرمائش تي گڊو وٽان 1320ڪيوسڪ ۽ سکر وٽان کير ٿر ڪئنال ذريعي 500 ڪيوسڪ پاڻي ڏنو پيو وڃي، ائين سنڌ بلوچستان کي پاڻي واري ٺاهه جي ڀيٽ ۾ اٽڪل 29 سيڪڙو وڌيڪ پاڻي ڏئي رهيو آهي، اصل ۾ ارسا جي اها اٽڪل بازي آهي، جنهن جا 2 مقصد آهن، هڪ اهو ته سنڌ جي پاڻي جي ڪيس کي ڪمزور ڪجي، ٻيو اهو ته سنڌ ۽ بلوچستان جيڪي سياسي، ثقافتي توڙي سماجي حوالي سان گڏ رهيا آهن، انهن جي وچ ۾ ويڇا پيدا ڪري. اها پراڻي “ويڙهايو ۽ حڪومت ڪريو” واري حڪمت عملي آهي.
اسين ارسا توڙي وفاقي حڪومت کان مطالبو ڪنداسين ته پاڻي جي ورهاست لاءِ اٽڪل بازين بدران اڳ موجود قانوني فريم ورڪ تي عمل ڪري سنڌ جي زراعت کي وڌيڪ پوئتي ڌڪي ٻهراڙين کي وڌيڪ غربت جي جهنم ۾ اڇلائڻ کان پاسو ڪري. سنڌ حڪومت تي زور ڀريون ٿا ته اها بلوچستان جي شڪايت بابت حقيقتون سامهون آڻي پنهنجا هٿ صاف ڪري ته جيئن سنڌ جي پاڻي واري ڪيس توڙي ٻنهي صوبن جي ڀائرن جهڙن رشتن تي پوندو ڇنڊ ڌوپجي سگهن

https://www.pahenjiakhbar.com/articles/%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%AC%D9%88-%D9%BE%D8%A7%DA%BB%D9%8A-%DA%AA%D9%8A%D8%B3-%DA%A6%D9%BD%D8%A7%D8%A6%DA%BB-%D8%AC%D9%88%D9%86-%DA%AA%D9%88%D8%B4%D8%B4%D9%88%D9%86/

Labels: ,

Sunday, December 23, 2018

موجوده ۽ مشرف حڪومت ۾ گهڻو فرق ته ڪونهي!

Musharraf and Imran Khan what is different?

موجوده ۽ مشرف حڪومت ۾ گهڻو فرق ته ڪونهي!

چونڊون کٽڻ بعد جڏهن عمران خان 21 ڄڻن تي ٻڌل وفاقي ڪابينا جوڙي ته پتو پيو ته ان ۾ گهٽ ۾ گهٽ ڊزن کن وفاقي وزير مشرف جا ساٿي ۽ سندس ڪابينا ۾ رهيا هئا، جيتوڻيڪ ڪجهه تجزيه ڪارن عمران خان جي اهڙي چونڊ تي ڪجهه سوال اٿاريا، پر جيئن ته مشرف دور جي پڄاڻي کي ڏهه سال کان مٿي عرصو ٿي چڪو هو، وقت ۽ حالتون گهڻيون تبديل ٿي چڪيون هيون، سياست جي جاميٽري جون نيون شڪليون ٺهي چڪيون هيون، پر اڄ جڏهن تحريڪ انصاف جي حڪومت 120 ڏينهن پورا ڪري چڪي آهي، سندس سياسي توڙي معاشي پاليسيون سامهون اچي چڪيون آهن ۽ اهو به پتو پئجي ويو آهي ته حڪومت جو رخ ڪهڙي طرف آهي، تڏهن عمران خان ۽ مشرف جي پاليسين ۾ ڪيتريون ئي هڪجهڙايون نظر اچي رهيون آهن.
سياسي طور مشرف ڏاڍي اٽڪل سان سياستدانن کي ميدان مان تڙي ڪڍيو. نواز شريف کي جهاز اغوا ڪيس ۾ گرفتاري، ان بعد سزا ۽ نيٺ معاهدي تحت جلاوطني ملي، آصف زرداري ڪرپشن ڪيسن ۾ بنا سزا جي ٻن سالن تائين جيل ۾ رهيو. بينظير ڀٽو اڪيلي سياستدان لاءِ ملڪ اندر سياسي ميدان سوڙهو ڪيو ويو، مجبورن کيس پاڻمرادي جلاوطني وٺي پنهنجو ديس ڇڏڻو پيو. نيٺ آمريڪا جي وچ ۾ پوڻ تي ٺاهه ٿيو ته محترمه ۽ مشرف ٻنهي کي پاور شيئر ڪرائي ڀائيواري سان اقتدار هلايو ويندو. تنهن وچ ۾ محترمه نواز شريف سان لنڊن ۾ ”چارٽر آف ڊيموڪريسي“ جي نالي سان جمهوريت لاءِ ٺاهه ڪري ورتو.
اڳتي هلي آمريڪي محترمه ۽ مشرف جي وچ ۾ ڪيل ٽياڪڙي کي نڀائي نه سگهيا ۽ محترمه کي وطن واپسي تي شهيد ڪيو ويو، امريڪي ٽياڪڙي جي هڪ نقطي تي پوءِ به عمل ٿيو، پيپلز پارٽي کي اقتدار ڏنو ويو ۽ چونڊن بعد ڪجهه هفتن تائين مشرف به صدر رهيو، پر ٻئي نقطي کي پاڪستان جي سياسي ڌرين مڃتا نه ڏني ۽ اهي چارٽر آف ڊيموڪريسي تي وڃي بيٺيون، پيپلز پارٽي ۽ نواز ليگ مشرف کي اقتدار مان نيڪالي ڏني.
سويلين حڪومت ۾ رڳو خوبيون نه هونديون آهن پر ڪي ڪي اُن اندر ئِي لِڪل خاميون به هونديون آهن. پاڪستان جهڙي ملڪ ۾ خوبين جي بدران (in built )خامين جو اظهار ۽ اپٽار وڌيڪ ٿي ويندو آهي. خاص ڪري تڏهن جڏهن ان جي اُپٽار لاءِ اهم ادارا سندرو ٻڌي بيٺا هجن.
اڄ عمران خان جي حڪومت به مشرف فارمولا تي عمل ڪري رهي آهي. هو به سياست جي مُکيه رانديگرن کي آئوٽ ڪرڻ چاهي ٿو. مشرف جو به “وڏو دشمن” نواز شريف هو، عمران خان جو به دشمن نمبر“ون” نواز شريف آهي، جنهن کي ڌڻين سوڌو هڪ ڪيس ۾ سزا ڏيئي نااهل قرار ڏنو ويو آهي. شهباز شريف ۽ سعد رفيق گرفتار آهن. احتساب عدالت العزيزيه اسٽيل ملز ۽ فليگ شپ ڪمپنيز ڪيس ۾ سومر ڏينهن محفوظ ڪيل فيصلو ٻڌائڻ واري آهي، ڪي وفاقي وزير اڳواٽ ئي ٻڌائي رهيا آهن ته نواز شريف هاڻي سڌو جيل ويندو، هوڏانهن نواز ٽيم جي ٻين سرگرم اڳواڻن رانا ثناءُ الله، مريم اورنگزيب ۽ ٻين خلاف به ڪيسن جي جاچ هلي رهي آهي.
ساڳي ريت پيپلز پارٽي لاءِ به چڱي خبر ناهي، آصف زرداري ۽ فريال ٽالپر کي جمعي واري ڏينهن مهلت ملي آهي، هڪ ته مني لانڊرنگ ڪيس بابت جي آءِ ٽي رپورٽ تي سپريم ڪورٽ سومر تي غور ڪندي ، ٻيو اهو ته 27 ڊسمبر تي محترمه بينظير ڀٽو جي ورسي آهي، وري پنجين جنوري تي ذوالفقار علي ڀٽو جي سالگرهه آهي. انڪري اهڙي پرجوش موسم ۾ زرداري ۽ فريال کي گرفتار ڪري هروڀرو احتجاج لاءِ ٺهيل ٺڪيل ماحول نه پئي ڏيڻ گهري.
نيب جي ايگزيڪيوٽو بورڊ جي اجلاس ۾ پيپلز پارٽي سنڌ جي صدر نثار کهڙو، اڳوڻي وزير شرجيل ميمڻ ۽ پارٽي جي ڪجهه ٻين اڳوڻن وزيرن ۽ اسيمبلي ميمبرز خلاف انڪوائريون هلن پيون. اهي انڪوائريون هنن همراهن کي ڊيڄارڻ لاءِ ڪافي آهن ته پارٽي قيادت جي گرفتاري جي صورت ۾ اهي ڪنهن احتجاج يا ”حرڪت“ کان باز رهن. نه ته کين به ڪيسن کي منهن ڏيڻو پوندو.
ملڪ کي درپيش سياسي گهوٽالو پنهنجي جاءِ تي آهي جتي حڪومت قومي اسيمبلي ۾ جن ميمبرز جي سهاري تي بيٺل آهي، تن مان چار بلوچستان نيشنل پارٽي (مينگل) جا آهن. ٻي حمايت ايم ڪيو ايم جي آهي، انهن ٻنهي جماعتن به نواز ليگي گرفتار ايم اين اي سعد رفيق جي قومي اسيمبلي ۾ حاضري لاءِ حڪمنامو جاري نه ڪرڻ تي ٿيندڙ احتجاج ۾ اپوزيشن جو ساٿ ڏئي، وڻ وڻ جي ڪاٺي واري حڪمران اتحاد کي چتائي ڇڏيو آهي ته اهي ڪنهن ڏکئي وقت ۾ ڪلهو مٽائي سگهن ٿا.
پيپلز پارٽي ۽ نواز ليگ جا هڪٻئي سان ياري ۽ حسد وارا رشتا آهن. وقت ۽ حالتن جي مجبوري کين گڏ به بيهاري سگهي ٿي. نواز شريف کي سزا ۽ زرداري جي گرفتاري وغيره وارا اُپاءُ اهڙيون حالتون پيدا ڪري رهيا آهن. نواز ليگ اپوزيشن ۾ آهي. وٽس ليڊر آف اپوزيشن ۽ پبلڪ اڪائونٽس ڪميٽي جي سربراهي وارا عهدا آهن، اها پنجاب ۾ حڪومت ۾ ناهي ان ڪري وٽس وڃائڻ لاءِ ڪجهه به ناهي. ضرورت پوڻ تي احتجاج ۾ وڃي به سگهي ٿي، پيپلز پارٽي وٽ سنڌ ۾ حڪومت آهي، ان ڪري اها احتجاج ڪري نه امن امان جو مسئلو پيدا ڪرڻ جي پوزيشن ۾ آهي ۽ نه وري حڪومت مان هٿ ڪڍڻ جي پوزيشن ۾. حڪومت ۾ هجڻ ڪري کيس ڪجهه سهولتون به حاصل آهن ته ان کان وڌيڪ ڏکيائيون به، حيڪڏهن گهڻي احتجاج ۾ ويندي ته وفاق گورنر راڄ هڻي، ٽن مهينن بعد فارورڊ بلاڪ وغير ذريعي ڪا تبديلي آڻي سگهي ٿو. نواز ليگ ۽ پيپلز پارٽي ٻئي عمران خان ۽ اسٽيبلشمينٽ مان خطرو سمجهن ٿيون. ٻنهي کي هڪ ٻئي تي اعتبار به گهٽ آهي ۽ خطرو به، متان انهن مان ڪا هڪ ڌر اسٽيبلشمينٽ سان ٺاهه نه ڪري ويهي رهي ۽ ٻي ڌر ڪنڊائتي ٿي وڃي.
حد دخلين جي نالي تي گهر ۽ دڪان ڊاهڻ، ڊالر جي قيمت وڌڻ بعد ٽرانسپورٽ جي ڀاڙن ۽ عام واهپي جي شين جا اگهه وڌڻ ماڻهن کي تپائي ڇڏيو آهي. پر جيئن ته ڪابه سياسي پارٽي انهن حقيقي اشوز تي اچڻ لاءِ تيار ناهي، ان ڪري ماڻهو به روڊن تي اچڻ لاءِ تيار ناهن. ذهن ۾ رکڻ کپي ته اها ڳالهه ڊگهي عرصي تائين جاري رهي نه سگهندي. سخت دٻاءُ ۾ اچي ڪا پارٽي ماڻهن سان رجوع ڪر سگهي ٿي، يا وري ماڻهو پنهنجي لاءِ به روڊن تي اچي سگهن ٿا.
سعودي عرب، چين، گڏيل عرب امارتن طرفان مالي مدد جي اعلان ۽ آسرن ذريعي حڪومت کي هڪ حد تائين نفسياتي مالي دٻاءُ مان ڪڍيو آهي، پر سرزمين تي ڪابه شيءِ ناهي. ماڳهين خزاني وارو وزير اسد عمر ٽئڪس وڌائڻ ۽ مني بجيٽ آڻڻ جا دڙڪا ڏئي رهيو آهي. ان ڪري حڪومت لاءِ سياسي گهوٽالو ايترو تڪڙو خطرو ناهي جيترو مالي بحران ۽ معيشت خطرو آهي. اها ماڻهن کي ڪجهه ڏيڻ جي پوزيشن ۾ ناهي، معاشي واڌ يا ترقي جيڪڏهن ٿئي ٿي ته اها موجوده پاليسين تحت هڪ ڊگھو وقت وٺندي، تيستائين عوام کي ڇا ڏجي؟ ماڻهن کي ڪيئن ماٺ ڪرائجي؟
هتي به مشرف وارو فارمولا آهي، معاشي ترقي ۽ سرگرمين لاءِ ڪٿان ٻاهران اسپانسر شپ وٺجي، جيڪا مشرف دهشتگردي خلاف جنگ جي نالي تي ورتي. هڪ مبصر چواڻي، ”جڏهن به هن کي پئسا کپندا هئا ته ٻه چار طالبان جهلي آمريڪا کي پيو ڏيندو هو“. عمران خان ٻاهرين ملڪن جا پئسا اسٽيٽ بئنڪ ۾ رکرائي ملڪ جي مالي ساک وڌائڻ پيو گهري، پر خود معاشي ترقي ۽ ڪاروباري ڦيٿي جو ڇا ٿيندو؟
لڳي ٿو ته عمران به مشرف جيان احتساب جو چُورن وڪڻڻ گهري ٿو، سويلين حڪومتن جي خراب حڪمراني، ميڊيا ۽ ادارن طرفان اپٽار ۽ مهم ڪرپشن خلاف نعري کي ماڻهن ۾ مقبول بڻائي ڇڏيو آهي، ان جي ڀيٽ ۾ ٻيو ڪو نعرو ايڏو آساني سان نٿو وڪڻي سگهجي. ان ڪري تحريڪ انصاف حڪومت جنهن اڳ تبديلي جو دهل پئي وڄايو سا هاڻي احتساب جو دهل وڄائيندي رهندي. ان ذريعي ماڻهن کي آسيس ڏيڻ جي ڪوشش ڪندي ته ڏسو ڪيڏن وڏن لٽيرن کي ٻڌي ويهاريو اٿئون، اسين ئي هيرو آهيون.

Pahenji Akhbar Dec 23, 2018


Labels: ,

عمران خان حڪومت ارڙهين ترميم جو خاتمو ڇو ٿي چاهي؟

سهيل سانگي

حڪومت توڙي مخالف رڌ جي حلقن وٽان اهو تاثر مضبوطي سان ڏنو پيو وڃي ته اٺين آئيني ترميم کي ختم ڪيو پيو وڃي. اها ترميم پيپلز پارٽي جي وفاق ۾ حڪومتي دور ۾ آندي وئي هئي، جنهن ۾ آئين جي 100 شقن ۾ ترميم ۽ تبديلي آندي وئي. تجزيه نگارن ۽ آئيني ماهرن جو چوڻ آهي ته اها ترميم جنرل ضياءُ الحق جي مارشل لائي دور کان وٺي 2008ع تائين جي ملڪي حالتن جي تجربي جو نچوڙ هئي، جنهن جي ذريعي ملڪ جي آئين کي وڌيڪ جمهوري بنايو ويو هو ۽ پارليامينٽ جي بالادستي مڃائڻ ۽ صوبن کي وڌيڪ مالي توڙي انتظامي اختيار ڏنا ويا.
تحريڪ انصاف بابت اليڪشن کان اڳ به اهڙن خدشن جو اظهار ڪيو پئي ويو ته اها پنهنجي نقطهءِ نظر ۾ وڌيڪ مرڪزيت پسند پارٽي آهي. ان ڪري اها آئين ۾ ترميم جي حوالي سان ڪجهه ڪندي. اها کڻي حڪومت ۾ آئي آهي، سابه جيئن تيئن ان ڪري کيس آئين ۾ ترميم لاءِ پارليامينٽ جي ٻنهي ايوانن ۾ گهربل ٻه ڀاڱي ٽي اڪثريت حاصل ناهي. پر ان جي باوجود وفاقي وزير فيصل واڊا چوي ٿو ته “ارڙهين ترميم وفاق لاءِ قاتل رهي آهي.“ ڏاڍي دلچسپ ڳالهه آهي ته تحريڪ انصاف جي حڪومت اهي سڀ ڳالهيون ڪري رهي آهي، جنهن تي عمل لاءِ وٽس گهربل سگهه چونڊيل ايوان ۾ موجود ناهي. مثال طور ڏکڻ پنجاب يا سرائيڪي صوبو ٺاهڻ هن پارٽي جي منشور جو حصو چيو وڃي ٿو. خود اهو صوبو ٺاهڻ لاءِ آئين ۾ ترميم جي ضرورت آهي. ٻه هفتا کن اڳ وفاقي ڪابينا فيصلو ڪري ورتو ته قومي مالياتي ايوارڊ ۾ صوبن جو ڇهه سيڪڙو حصو گهٽايو وڃي. ستون اين ايف سي ايوارڊ چوي ٿو ته صوبن جو حصو وڌائي ته سگهجي ٿو، پر اهو گهٽائي نٿو سگهجي. ان لاءِ آئين ۾ ترميم جي ضرورت پوندي. جيڪڏهن تحريڪ انصاف وٽ ايوان ۾ گهربل عددي اڪثريت ناهي ته پوءِ هو اهڙيون ڳالهيون ڇو ٿي ڪري؟ ڪجهه حلقن جو خيال آهي ته موجوده شڪل ۾ آئين پارلياماني نوعيت جو آهي، جيڪو اسٽيبلشمينٽ ۽ ڪجهه سگهارن ادارن کي ڏکيو پيو پوي. ارڙهين ترميم کان اڳ به ائين کڻي چئجي ته بظاهر پارلياماني هو، پر عملي طرح سان اهو نيم صدارتي ۽ نيم پارلياماني هو. اهو ئي سبب آهي، جو بينظير ڀٽو توڙي نواز شريف ٻنهي وزيراعظم طور تي جيڪا حڪومت هلائي، سا صدارتي طرز تي هلائي. اسيمبلي ٽوڙڻ وارو اختيار صدر کان وٺڻ بعد هڪ حد تائين پارلياماني طرز ڏانهن هڪ وک هئي.
اين ايف سي ايوارڊ ۽ اڙهين آئيني ترميم کي تبديل ڪرڻ خلاف پيپلز پارٽي وڌيڪ سرگرم آهي، ان ڏس ۾ سنڌ جي وڏي وزير سيد مراد علي شاهه کان وٺي صوبائي وزير سعيد غني تائين ۽ خورشيد شاهه کان وٺي رضا رباني ۽ خود بلاول ڀٽو تائين سمورن جي طرفان چٽو موقف اچي چڪو آهي ته پارٽي ترميم ختم ڪرڻ جي مزاحمت ڪندي. جيتوڻيڪ مسلم ليگ نواز هن ترميم کي بنهه سياسي مهم جو حصو نه بڻايو آهي پر ان جي باوجود پارٽي جي اڳواڻ طلال چوڌري گذريل ڏينهن ۾ هن ترميم جي خاتمي جي مخالفت ڪئي. وڏي ڳالهه اها آهي ته ضياءُ الحق دور ۾ قانون واري وزارت جو قلمدان رکندڙ ۽ نواز شريف دور ۾ سينيٽ چيئرمين جو عهدو رکندڙ وسيم سجاد به ارڙهين ترميم جي حق ۾ آهي. هن جي موقف ۾ ٻه ڳالهيون چٽيون آهن. هڪ اها ته اها ترميم تڪڙ ۾ نه ڪئي وئي آهي، بلڪه باقاعده پڪو پُختو فارومولو آهي، جنهن جا سمورا پاسا تڪي توري پوءِ اها ترميم ڪئي وئي آهي. ٻيو اهو ته اها ترميم بينظير ڀٽو ۽ نواز شريف جي وچ ۾ مشرف دور ۾ لنڊن ۾ جمهوريت واري ٺاهه (چارٽ آف ڊيموڪريسي) جو تسلسل به آهي، بلڪه، ان کان اڳتي وڌي عمل ڪرڻ آهي. وسيم سجاد هڪ عرصي تائين اسٽيبلشمينٽ کي ويجهو رهيو آهي، سندس هن بيان جي ان ڪري به اهميت آهي.
اڙهين ترميم جي خاتمي بابت خيبر پختونخوا ۽ بلوچستان کي به اعتراض آهن. بلوچستان اسيمبلي ۾ مخالف ڌر گذريل ڏينهن ايوان ۾ ان معاملي تي گوڙ ڪيو ۽ چتاءُ ڏنو ته اهڙي ڪنهن به پيش رفت جي مزاحمت ڪئي ويندي. ساڳي قسم جو بيان نيشنل پارٽي جي اڳواڻ حاصل بزنجو به ڏئي چڪو آهي. خيبر پختونخوا مان عوامي نيشنل پارٽي جي سربراهه اسفند يار ولي به ارڙهين ترميم ختم ڪرڻ جي مخالفت ڪئي آهي ۽ سخت موقف جو اظهار ڪيو آهي. سنڌ جون قومپرست ڌريون جيتوڻيڪ ارڙهين ترميم جي حق ۾ کليل نموني سامهون نه آيون آهن، انهن عمران خان حڪومت جي مخالف ۾ پنهنجو حصو ڊيمن جي تعمير ۽ ڌارين کي قومي سڃاڻپ ڪارڊ ڏيڻ تي احتجاجي مهم شروع ڪرڻ جو پروگرام ٺاهڻ جي شڪل ۾ وڌو آهي.
ڏٺو وڃي ته ترميم منظور ٿيڻ جي ڪجهه ئي مهينن بعد اها ڳالهه ڇيڙي وئي، جنهن مان اهو تاثر ملڻ لڳو ته ڪجهه حلقا اها ترميم واپس ڪرڻ چاهين ٿا. اڳتي هلي ٿيو ائين جو مختلف کاتا مرڪز وٽان صوبن کي ڏيڻ، مالي وسيلا ۽ اختيار ڏيڻ جي معاملي ۾ سستي ڏيکاري وئي. پنجاب ۾ نواز ليگ جي حڪومت هئي. ان کي تڪڙ نه هئي، ڇاڪاڻ جو اها ايندڙ وقت ۾ وفاق ۾ حڪومت ۾ اچڻي هئي ۽ 2013ع جي چونڊن بعد اها حڪومت ۾ به آئي. بلوچستان جو معاملو هونئن به واڳ پرائي وس جي انداز ۾ هو. خيبر پختوانخوا ۾ تحريڪ انصاف جي حڪومت هئي، اها به 2018ع جي چونڊن بعد اقتدار جي آسري ۾ هئي. ائين ڏيئي وٺي سنڌ اڪيلو صوبو بچيو هو، جنهن طرفان ارڙهين ترميم تي عمل ڪرڻ لاءِ آواز ته اٿاريو پئي ويو پر اهو آواز سگهارو نه بڻجي سگهيو. ساڳي صورتحال هن وقت به آهي. پيپلز پارٽي اڄوڪي صورتحال ۾ سمجهي ٿي ته اڙهين ترميم وارو معاملو کڻي اها ننڍن صوبن ۾ حڪومت مخالف ماحول جوڙي سگهي ٿي. مٿان وري وفاقي وزيرن طرفان به اهڙا بيان ڏنا ويا، جنهن ۾ اها ترميم ختم ڪرڻ تي زور ڀريو ويو.
سوال اهو آهي ته ارڙهين ترميم ختم ڪرڻ جي ڳالهه ڪندڙ آخر چاهين ڇا ٿا؟ ڇا اهي آئين ۾ 100 شعبن ۾ آندل تبديليون واپس ڪرڻ گهرن ٿا؟ هن ترميم کان اڳ مارشل لا لڳائيندڙ ضياءُ الحق، جنهن کي بعد ۾ عدالت غاصب قرار ڏنو هو، ان جو نالو به آئين جو حصو هو. ارڙهين ترميم ۾ گرفتار ٿيل ماڻهن جو انصاف ڀري انداز سان ڪيس هلائڻ توڙي معاملوت تائين تمام ماڻهو جي رسائي ۽ تعليم جي حق واريون شقون به شامل آهن.
تحريڪ انصاف جي حڪومت توڙي ڪجهه ادارن جو خيال آهي ته ارڙهين ترميم آڻڻ بعد وفاق جو مالي خسارو وڌي ويو آهي. اهو ان ڪري صحيح نه آهي، جو ارڙهين ترميم هجي يا اين ايف سي ايوارڊ، ڳالهه مالي وسيلن ۽ پئسن جي آهي. جيڪڏهن پئسا ۽ کاتن جا اختيار اڃا وفاق وٽ آهن ته وفاق اسلام آباد مان ويهي ٿرپارڪر جي ڳوٺ بليهاري يا بلوچستان جي ڪنهن پري واري هنڌ، جتي صحت، تعليم وغيره جون سهولتون نه آهن، انهن بابت نه هن کي خبر پوندي، نه وري مرڪز اها مانيٽرنگ ڪري سگهي ٿو. جيڪڏهن ماڻهن کي بنيادي سهولتون ڏڻيون آهن ته صوبن کي اهي اختيار ۽ وسيلا ڏيڻا پوندا. ائين نه ٿيندو ته صوبن کي کاتا ته ڏئي ڇڏيو پر مالي وسيلا نه ڏيو. جيڪڏهن وفاق اهي کاتا ۽ مالي وسيلا واپس پاڻ وٽ رکي ٿو ته اهو ساڳيو خرچ وفاق کي به ڪرڻو پوندو. واڌو اهو ته انهن سهولتن جي ماڻهن تائين رسائي ممڪن نه ٿي سگهندي. ان ڪري تحريڪ انصاف حڪومت يا ٻين ڌرين طرفان اٿاريل هن اعتراض ۾ ڪو وزن ڪونه ٿو بيهي ته ارڙهين ترميم جي نتيجي ۾ ڪو وفاق جو خسارو گهٽجي ويندو.
sohailsangi@yahoo.com

Labels: , , ,