بلاول جا دڙڪا ۽ مهيني جي مهلت ڪهڙو اثر ڏيکاريندي؟

Posted on November 22, 2019 (1:47 pm)

پيپلز پارٽي جو چيئرمين بلاول ڀٽو زرداري سنڌ جي وزيرن جي ڪارڪردگي تي خوش ناهي. وزيرن سان ٿيل گڏجاڻي ۾ ميڊيا جي رپورٽن موجب ڪجهه وزيرن کي دڙڪا به مليا. مجموعي طور اهو تاثر جڙي ٿو ته پارٽي چيئرمين وزيرن جي ڪارڪردگي تي ڄڻ عدم اعتماد جو اظهار ڪيو آهي. ان بعد اهي به ڳالهيون هُليون ته ڪابينا ۾ ردو بدل ڪئي پئي وڃي. بهرحال ڪجهه مددگار کنيا ويا آهن، پر ڪابينا ۾ ردو بدل جي وڏي وزير سيد مراد علي شاهه ترديد ڪئي آهي. بلاول طرفان سنڌ حڪومت جي ڪارڪردگي جو جائزو وٺڻ سٺي ڳالهه ليکي ويندي، ڇاڪاڻ جو سڄي ملڪ ۾ سنڌ واحد صوبو آهي جتي پيپلزپارٽي اڃان پير کوڙي بيٺي آهي ۽ ان جي صوبائي حڪومت به آهي، سنڌ حڪومت جي ڪارڪردگي جي بنياد تي پارٽي ٻين صوبن ۾ وري ڪا جڳهه ڳولي سگهي ٿي، شرط اهو آهي ته سنڌ ۾ ان جي طرز حڪومت ۽ ڪارڪردگي مثالي بڻجي.

زميني حقيقتون اهي ئي آهن جن جو ڪنهن حد تائين ذڪر بلاول ڀٽو به ڄاڻايل ميٽنگ ۾ ڪيو آهي، مطلب ته ڪنهن جو به ڪم نٿو ٿئي، ايتري قدر جو ايم پي ايز جا به ڪم نٿا ٿين. سوال اهو آهي ته ڪم مان ڇا مراد آهي؟ ڪا نوڪري؟ ڪا ترقياتي رٿا، ڪا بدلي؟ يا ان قسم جو ڪو ٻيو ڪم؟ جيڪڏهن هڪ پارٽيءَ جو سربراهه ڪم کي انهن معنائن ۾ وٺي ٿو ته اها ننڍي نظر آهي، اصل ۾ حڪمراني جو اهڙو نظام ۽ طرز رائج ٿيڻ گهرجي جنهن ۾ نوڪري هجي يا بدلي، يا وري ڪو ترقياتي منصوبو بنا ڪنهن رڪاوٽ جي ميرٽ تي ٿي وڃڻ گهرجي، ان کان هٽي ذاتي بنيادن تي ڪم ڪرائڻ ذاتي ڪم جي دائري ۾ اچي ٿو، جيڪو پراڻي اليڪٽيبل واري ٿيوري کي مضبوط ڪري ٿو ته ماڻهن جا ذاتي ڪم ڪرائبا ته اثر رسوخ به ٿيندو، هر پولنگ کٽائڻ لاءِ ڪو ماڻهو به ملي ويندو. پيپلزپارٽي پاڻ کي عوامي پارٽي سڏائي ٿي، تازي بيان ۾ بلاول به ان ڳالهه کي ورجايو آهي ته پوءِ ان کي عوامي سطح تي، سنڌ جي هر ماڻهو لاءِ سوچڻ گهرجي، هر ماڻهو کي پنهنجو ماڻهو سمجهي ڪم ڪرڻ گهرجي، جيڪڏهن ايئن نٿو ڪيو وڃي ته رڳو انهن ماڻهن جا ڪم ٿيندا جن جي وزيرن يا ايم پي ايز ۽ ايم اين ايز تائين رسائي هوندي. ان ڳالهه کي ايئن به وٺي سگهجي ٿو ته ڪو به ايم پي اي يا وزير پنهنجي تڪ جي ڪيترن ماڻهن جي اپروچ ۾ ٿي سگهي ٿو؟ هو چاهي تڏهن به هو ڪيترن ماڻهن تائين پهچي سگهي ٿو؟ ظاهر آهي ته وڏي ۾ وڏي ڪوشش جي باوجود اهو دائرو چند سئو ماڻهن کان شايد ئي وڌي سگهي، ڳالهه ذاتي ڪمن جي نه پر اجتماعي ڪمن ۽ اجتماعي ڀلائي جي آهي. آخر اهڙو سسٽم ڇو ٿو جوڙيو وڃي جنهن تحت ڪنهن به ماڻهو جو تيستائين ڪم نٿو ٿئي جيستائين هو ڀوتار جي حضور ۾ حاضر نٿو ٿئي. اهو صحيح آهي ته پارٽي کي ماڻهن سان گڏ بيهڻ گهرجي، پر پارٽي تڏهن آهي جڏهن ماڻهن جي قيادت ڪري ۽ انهن جي سوچ تبديل ڪري.

بلاول ڀٽو سنڌ جي وزيرن بابت ناخوش هجڻ جو اظهار اهڙي موقعي تي ڪيو آهي، جڏهن ملڪ ۾ شديد سياسي بحران آهي، ڪي سياسي پنڊت اِن هائوس تبديلي جي ته ٻيا وري نئين سر چونڊن جي ڳالهه پيا ڪن. نيون چونڊون کڻي نه به ٿين، پر ان ڳالهه جو قوي امڪان آهي ته مڪاني ادارن جون چونڊون ٿين، جن جي مدت هونئن قانوني طور پوري ٿي چڪي آهي پر ملڪ جي سياسي بحران سبب ڪا به ڌر ڊپ وچان مڪاني چونڊن واري پٿر کي چورڻ لاءِ تيار ناهي، پر لڳي ٿو ته ايندڙ ڪجهه مهينن ۾ اهي چونڊون ڪرائڻيون پونديون، اهڙي صورت ۾ پيپلزپارٽي هر امڪاني صورتحال کي منهن ڏيڻ جي تياري جي موڊ ۾ آهي.

پارٽي چيئرمين جون هدايتون پنهنجي جاءِ تي پر صوبائي وزيرن جو موقف به ڏاڍو اهم آهي، هو چون ٿا ته وٽن ڪي اختيار ئي ناهن. پارٽي 2008ع کان سنڌ ۾ مرڪزيت واري نظام هيٺ فيصلا ڪري ۽ حڪومت هلائي رهي آهي، رڳو اهي ڪم ڪرڻ جي اجازت آهي جنهن جي هدايت پارٽي قيادت ڏي ٿي، جيڪڏهن پنهنجي طور تي ڪو ماڻهو يا اسيمبلي ميمبر ڪا تجويز ڏي ٿو ته کيس وزير ۽ سيڪريٽري وٽان اهو ئي جواب ٿو ملي ته، “مٿان کان چَورايو.” وزيرن جو چوڻ آهي ته ڪو ننڍي ۾ ننڍو فيصلو، ايتري قدر جو سندن کاتي جي ضلعي آفيسر کي بدلي ڪرڻ به سندس وس ۾ ناهي، ڪڏهن ڪڏهن پارٽي جي حلقن مان ئي اهي ڳالهيون اينديون آهن ته ڪيترن فيصلن ۾ وڏي وزير وٽ به اختيار نه هوندا آهن، هو اعليٰ قيادت جي هدايت يا فيصلي جو منتظر هوندو آهي.

پارٽي جي اندرين ذريعن موجب سيد عبدالله شاهه آخري وڏو وزير هو جنهن وٽ اختيار به هئا ۽ پارٽي قيادت کان ڳالهه مڃائي به وٺندو هو. هتي ته نه سائين عبدالله شاهه آهي ۽ نه وري محترمه بينظيرڀٽو واري پارٽي قيادت، پارٽي وارا چون ٿا ته اصل ۾ پارٽيءَ جو تنظيمي ماڊل تبديل ٿي چڪو آهي، جنهن ۾ پارٽي ڪارڪن ۽ عهديدار جي وصف ئي تبديل ٿي وئي آهي، ان ڪري صوبي جي عهديدارن ڪابينا جي ميمبرن کان وٺي هيٺ تائين ساڳئي ماڊل تي عمل ڪيو پيو وڃي، اهو ئي سبب آهي جو وزيرن جي چونڊ به اهليت يا صلاحيت جي بدران لابين ۽ ذاتي اثر رسوخ جي بنياد تي ٿئي ٿي. اصل ۾ ان سڄي اپروچ تي نظرثاني ڪرڻ ۽ پارٽي کي اهڙي نموني منظم ڪرڻ جي ضرورت آهي جهڙي محترمه جوڙي هئي. بلاول ڀٽو جا وزيرن کي دڙڪا ۽ مهيني جي مهلت ڏسجي ته ڪهڙو ٿي اثر ڏيکاري؟ اها کڻي اثر نه به ڏيکاري تڏهن به في الحال پارٽي جا ڪارڪن ۽ آئون سوڌو ماڻهو خوش ضرور ٿي ويا ته ڪم نه ڪيائون ته کين داٻا ته مليا.

بلاول ڀٽو آخري آپشن ڇونه پيو استعمال ڪرڻ چاهي؟: بلاول ڀٽو آخري آپشن ڇونه پيو استعمال ڪرڻ چاهي؟

بلاول ڀٽو آخري آپشن ڇونه پيو استعمال ڪرڻ چاهي؟

Posted on September 27, 2019 (1:56 pm)

سياستدانن کي ممڪن آهي ته ڪا معلومات هجي ته ايندڙ ٽن مهينن ۾ ڪجهه ٿيڻ وارو آهي يا نه، پر هرڪو ڊسمبر جي ڳالهه پيو ڪري. عام ماڻهو وٽ به ان جي لاءِ ڪا پڪي پختي ڄاڻ ناهي، پر هڪ منطق ضرور آهي سا اها ته سياست ۽ معيشت جيئن هلن پيون تيئن وڌيڪ عرصو هلي نه سگهنديون. 

حڪومت گذريل چئن مهينن کان هر مهيني هڪ مخالف گرفتار ڪرڻ جي فارمولي تي هلي رهي آهي. 
نواز ليگ وٽان کيس ڪجهه وٺڻو ناهي، اها رڳو ماٺ ڪري ويهي تڏهن به حڪومت جو ڪم هلي ويندو. 
پيپلزپارٽي سان ٻيو حساب آهي. اتان وفاقي حڪومت توڙي پي ٽي آءِ کي ڪجهه نه ڪجهه وٺڻو آهي. وٺڻ لاءِ ارڙهين ترميم ۽ اين ايف سي ايوارڊ کان ويندي ڪراچي جا انتظامي اختيار ايتري قدر جو اهڙو مڪاني ادارن جو قانون به هتي لاڳو ڪرائڻو آهي جيڪو پي ٽي آءِ جي ايندڙ وقت جي گهرجن وٽان هجي. ان ڪري لڳي ٿو ته هن وقت پيپلزپارٽي ۽ وفاقي حڪومت جي وچ ۾ رائونڊ هلي پيو.

نواز ليگ خلاف اُپائن واراو معاملو في الحال ملتوي پيو لڳي. هڪ ڳالهه ضرور آهي ته نواز ليگ جي قيادت اهو ڏيکاءُ پئي ڏي ته، “اسان کي ڪا تڪڙ ناهي” ورنه ٽي مهينا کن اڳ تائين اهو تاثر جڙيو هو ته نواز شريف لاءِ جيل گهارڻ ڏکيو پيو ٿئي. ان لاءِ مريم بي بي اعلانيه چيو ته هوءَ پنهنجي پيءُ لاءِ ڪجهه به ڪري سگهي ٿي. نواز ليگ ان وقت صفا تحريڪ هلائڻ جي موڊ ۾ هلي ويئي هئي پر هاڻي ايئن نٿو لڳي. ايتري قدر جو عدالتن ۾ هلندڙ ڪيسن ۾ به اڳوڻي وزيراعظم جا وڪيل ڪن اهم نڪتن تي به ٽائيم وٺي رهيا آهن.

پيپلزپارٽي جي شريڪ چيئرمين آصف زرداري، سندس ڀيڻ فريال ٽالپر کانپوءِ پارٽي جو سرگرم اڳواڻ خورشيد شاهه گرفتار ٿي چڪو. سنڌ جي وڏي وزير مرادعلي شاهه جي گرفتاري لاءِ سانباها آهن. وفاق لاءِ سڀ کان اهم سوال آهي ته مراد شاهه جي گرفتاري بعد ڪهڙي ريت صورتحال کي پنهنجي حق ۾ ٺاهي سگهجي ٿو. ان گرفتاري کي ڪيئن پنهنجي فائدي لاءِ استعمال ڪري سگهجي ٿو. 

وڏو وزير نيب جي دٻاءُ هيٺ آهي،نتيجي طور خود سندس فيصلي ڪرڻ جي سگهه متاثر ٿي رهي آهي. ساڳئي وقت سندس هدايتن، حڪمن ۽ فيصلن تي عمل ڪرڻ جي حوالي سان وزيرن توڙي سرڪاري مشنري ۾ سرگرمي بدران سستي آهي. انتظامي مشنري کي ڪو ڊپ ناهي. وڏي وزير پاڻ شايد اهو نوٽ ڪيو آهي، تنهنڪري ئي هو پاڻ رستن تي نڪري آيو آهي. 
اها عام راءِ ٺهي آهي ته پي ٽي آءِ حڪومت سنڌ ۾ نيب هٿان ٿيل گرفتارين مان پنهنجا مقصد حاصل ڪرڻ گهري ٿي. اهڙين حالتن ۾ پيپلزپارٽي جو رول اهم بڻجي ٿو. ان جو ڪردار ئي طئي ڪندو ته ويجهي ماضي ۾ ڇا ٿيڻ وارو آهي.

پيپلزپارٽي اسلام آباد مارچ بابت آل پارٽيزڪانفرنس يا رهبرڪميٽي جو اجلاس سڏائڻ جي رٿ ڏني آهي. مولانا فضل الرحمان جي مارچ بابت پيپلزپارٽي اندر ٻه رايا آهن. هڪ اهو ته ان ۾ ڀرپور شرڪت ڪجي، ٻيو اهو ته اخلاقي حمايت ۽ علامتي شرڪت ڪجي. حالانڪه آصف زرداري ان مارچ جي مڪمل حمايت جي حق ۾ هو پر پوءِ هن فيصلو بلاول تي ڇڏي ڏنو. 
پيپلزپارٽي جو سينيٽر اعتزاز احسن پارٽي اندر خاص نقطهءِ نظر رکندڙن مان هڪ آهي. هو چوي ٿو ته، “عمران خان حڪومت کي معيشت، مهانگائي ۽ بيروزگاري مان خطرو آهي، اهڙي صورت ۾ اپوزيشن کي گهڻي محنت نه ڪرڻي پوندي.” هو شايد مولانا جي مارچ کي “گهڻي محنت” جي دائري ۾ ڳڻي ٿو. 
بهرحال پيپلزپارٽي جو مجموعي بيانيو اهو آهي ته حڪومت هلي نه پئي، مهانگائي جي طوفان ماڻهن کي خاص ڪري نوڪري وارن ماڻهن کي پنهنجي لپيٽ ۾ آڻي ڇڏيو آهي. ڌنڌا ڌاڙي بند آهن. نتيجي ۾ بيروزگاري وڌيل آهي.

بلاول ڀٽو جڏهن پارٽين کي پنج سال پورا ڪرڻ جو موقعو ڏيڻ جي ڳالهه ڪري ٿو، ان جي پويان اها منطق سمجهي پئي وڃي ته سندس خيال موجب رڳو سياسي پارٽين جي احتجاج يا دٻاءُ سان حڪومت نٿي بدلائي سگهجي. حڪومت تڏهن بدلبي جڏهن بدلائڻ وارن ان کي بدلائيندا. پيپلزپارٽي کي اهو به ڊپ آهي ته اهڙي ڪا حرڪت نه ڪجي جنهن سان سڄو نظام ئي ويڙهجي ٽپڙ ٽيشن تي ٿي وڃن ۽ ڪو نئون فارمولا ڊيزائين ڪري ملڪ تي مڙهي نه ڇڏين. 
پيپلزپارٽي جي ويجهن ذريعن جو چوڻ آهي ته پريشر وڌندو ته اتحادي حڪومت جو ساٿ ڇڏيندا، ممڪن آهي ته موجوده پارليامينٽ ۾ ئي واڳ ڌڻي پنهنجو پلان بي آڻين، ان ڪري مولانا وارو رستو ڇاڪاڻ جو آخري آپشن آهي، ان کي استعمال ڪرڻ جو اڃا وقت نه آيو آهي. ان جي بدران اپوزيشن جون پارٽيون پرامن ۽ پنهنجا پنهنجا جلسا ڪن، پوءِ وقت اچڻ تي حڪومت کي روانو ڪرڻ لاءِ سمورو زور لڳائي سگهجي ٿو. 

بلاول ڀٽو سکر ۾ ڳالهائيندي دراصل پارٽين جي الڳ الڳ جلسن واري لائين اختيار ڪئي آهي. هو چوي ٿو ته، “جنوري تائين حڪومت جو خاتمو نه آندو ويو ته جيالن سوڌو پنڊي پهچندس.” پنڊي مان ڪا ٻي معنيٰ به وٺي سگهجي ٿي. پر هن ان جي وضاحت ڪئي ته ذوالفقار ڀٽو کي پنڊي ۾ ڦاهي چاڙهيو ويو ۽ بينظير ڀٽو کي پنڊي ۾ قتل ڪيو ويو. اصل ۾ بلاول جي يو آءِ جي ان تنقيد جو جواب ڏنو آهي ته پيپلزپارٽي جا گرفتار ٿيل همراهه ٻاهر اچڻ گهرن ٿا ۽ آزاد اڳواڻ جيل نٿا وڃڻ گهرن، ان ڪري مولانا جي مارچ کان ڪيٻائين پيا. 
ان سان گڏوگڏ بلاول جي هن بيان ۾ اهو تاثر به موجود آهي ته احتجاج اسلام آباد ۾ ئي ڇو؟ پنڊي ۾ به ڪري سگهجي ٿو. اهو احتجاج جيالا ڪندا، يعني پيپلزپارٽي الڳ سرگرم هوندي جنهن لاءِ جي يو آءِ يا ٻئي ڪنهن کي سڏ نه ڏنو پيو وڃي.

اصل ۾ پيپلزپارٽي لاءِ سنڌ اهم محاذ آهي، اها پارٽي جي ڪمزوري به آهي ته مضبوط پوائنٽ به. هو سنڌ جي معاملي تي ڊنل آهي ته وري ان کان وفاقي حڪومت کي ڊيڄاري به رهي آهي

Bilawal, 2019, Zardari, Faryal, PPP,  PMLN, 

مخالف ڌر جي نئين حڪمت عملي ڪهڙي هوندي؟: مخالف ڌر جي نئين حڪمت عملي ڪهڙي هوندي؟

مخالف ڌر جي نئين حڪمت عملي ڪهڙي هوندي؟

Posted on September 20, 2019 (1:53 pm)

بلاول ڀٽوسنڌ جو دورومختصر ڪري اسلام آباد پهتو ته پتو پيو ته حڪومت پيپلزپارٽي ڏي وڌيڪ سخت رويو اختيارڪرڻ ڏي وڃي پئي. پارٽي جي اهم ليڊر سيد خورشيد شاهه کي گرفتارڪيو ويو. ان سان گڏوگڏ هڪ دفعو وري سنڌ جي وڏي وزير جي گرفتاري جو ماحول ٺاهيو ويو. 

بينظير ڀٽو کان وٺي بلاول ڀٽو تائين خورشيد شاهه کي پارٽي جي قيادت جو اعتماد رهيو آهي. هو اسلام آباد ۽ قومي اسيمبلي ۾ پارٽي قيادت جي غير موجودگي ۾ پارٽي جي ڀرپور نمائندگي ڪندو رهيو.

جڏهن مولانا فضل الرحمان اسلام آباد لاڪ ڊائون جي صلاح هنئي ته بلاول اخلاقي مدد جي ڳالهه ڪري سنڌ جي دوري تي پهتو. ان ۾ ڪو شڪ ناهي ته بلاول جي لهر نه رڳو سنڌ ۾ پر خود اسلام آباد ۾ به لهرون پيدا ڪيون. ايتري قدر جو پرڏيهي وزير شاهه محمود قريشي کي قومي اسيمبلي جي ايوان ۾ پيپلزپارٽي کي اها خاطري ڪرائڻي پئي ته سنڌ حڪومت يا سنڌ صوبي سان ڪابه ڳڙبڙ نه ڪئي پئي وڃي. پر سنڌو ديش واري ڳالهه نه ڪريو.

بلاول اڃا سنڌ ۾ هو ته اسلام آباد ۾ به ٻه اهم ڳالهيون ٻيون به ٿيون. نواز ليگ هڪ پاسي مولانا فضل الرحمان کي ساڻس ڌرڻي ۾ گڏ ويهڻ جو اشارو ڏنو. ان مقصد لاءِ شهبازشريف پارٽي اڳواڻ شاهد خاقان عباسي جي گهر وڃي صلاح ڪئي. بعد ۾ قيد پارٽي سربراهه ميان نواز شريف سان جيل ۾ ملاقات ڪري فضل الرحمان سان ٿيل ملاقات بابت ڳالهه ٻولهه ڪيائين. اها ملاقات سياسي هئي، جنهن ۾ پارٽي اڳواڻ احسن اقبال ۽ خواجا آصف به موجود هئا. 

ان سان گڏوگڏ پرويز رشيد پهريون ڀيرو تصديق ڪئي ته حڪومت سان ڳالهيون هلن پيون. نواز شريف جو شرط اهو به آهي ته معافي گهرو ۽ نيون چونڊون ڪرايو.

پرڏيهي وزير شاهه محمود قريشي ملڪ جي اندر سياسي معاملن تي ڳالهائي، اهو جيتوڻيڪ سندس کاتو ڪونهي پرهن پيپلزپارٽي کي سنڌ بابت جيڪا پڪ پئي ڏياري خبر ناهي سا پنهنجي پاران هئي يا حڪومتي پاليسي جو حصو هئي؟ ڇاڪاڻ جو ان کان پوءِ ٿيو ايئن جو خورشيد شاهه گرفتار ٿي ويو

. سنڌ جي وڏي وزير مراد علي شاهه کي 19 سوالن تي ٻڌل سوالنامو مليو. ان سان گڏ کيس 24 سيپٽمبر تي نيب اسلام آباد پيشي تي گهرايو آهي. 

پيپلزپارٽي کي پنهنجي وڏي وزير جي گرفتاري جو خطرو آهي. اهو ئي سبب آهي ته پارٽي چيئرمين جي ترجمان مصطفيٰ نواز کوکر چيو آهي ته وڏو وزير هٽائڻ جا صرف ٻه طريقا آهن، سنڌ اسيمبلي ۾ بي اعتمادي رٿ آندي وڃي يا عدالت جو آرڊر هجي. ڀلي گرفتار ڪريو. مراد علي شاهه جيل ۾ ڪابينا جو اجلاس ڪندو.

سنڌ حڪومت تي گورننس ۽ انتظامي حوالي سان دٻاءُ جاري آهي، جنهن سبب پارٽي جي هوم پراونس ۾ پارٽي ۽ حڪومت ٻنهي جي ساک متاثر ٿي رهي آهي. اهو دٻاءُ وفاق وٽان ڪنهن به قسم جي سنڌ حڪومت خلاف قدم جي عوام ۾ قبوليت ۽ جواز لاءِ استعمال ٿي سگهي ٿو. 

وفاقي حڪومت ڄاڻي ٿي ته سنڌ حڪومت پيپلزپارٽي جي ڪمزوري آهي. اها ان ڪمزوري جو فائدو وٺن چاهي ٿي. اصل ۾ پيپلزپارٽي سنڌ کي ئي پنهنجي احتجاج جو بنياد بڻائڻ گهري ٿي، پر ان ۾ ڪا تڪڙ به نٿي ڪرڻ گهري. پارٽي جو لائحه عمل اهو ٻڌايو پيو وڃي ته احتجاج سنڌ مان ٿيندي پنجاب ويندو. يعني هڪ دفعو وري پيپلزپارٽي سنڌ مان پنجاب پهچي اتي پنجاب کي سڏ ڏيڻ چاهي ٿي. 

پيپلزپارٽي سمجهي ٿي ته پنجاب جي شموليت بنا احتجاج ڪو نتيجو ڪونه ڏيندو. پنهنجي تازي موقف ۾ بلاول ڀٽو زرداري مولانا فضل الرحمان جي لاڪ ڊائون جي اخلاقي طريقي سان گڏ سياسي حمايت جو لفظ شامل ڪيو آهي. بهرحال هن ساڳئي وقت ڪجهه تحفظات جو به اظهار ڪيو آهي.

سنڌ جي دوري دوران بلاول ڀٽو اهو چئي سليڪٽرن ۽ حڪومت کي هلندڙ سال جي پڇاڙي تائين جي ڊيڊ لائين پئي ڏني ۽ للڪاريو پئي ته “آصف زرداري ۽ فريال ٽالپر ڪجهه غلط ڪيو آهي ته کين سزا ڇو نٿا ڏيو.” ان مان لڳو ٿي ته بلاول موجب حڪومت آصف کي سزا نٿي ڏئي سگهي. 

پرهاڻي هو چوي ٿو ته، “اسان جو جيڪو به رستو هوندو، اهو جمهوري ۽ آئيني هوندو. اسين چاهينداسين ته جمهوري نظام هلي، پارليامينٽ هلي. هر صورت ۾ جمهوريت جو تسلسل برقرار رهي.” بظاهر اها ٺيڪ ڳالهه آهي. پر امڪاني طور ان جون ٻه معنائون ٿي سگهن ٿيون. هڪ اها ته پارٽي، حڪومت خلاف پنهنجي موقف ۾ پوئتي هٽي آهي. ڇاڪاڻ جو مولانا جو ڌرڻو “پارليامينٽ هلي ۽ جمهوريت جو تسلسل برقرار رهي” واري دائري ۾ ڪونه ٿو فٽ بيهي

. ٻي تشريح آئين کان مٿڀري ڪنهن قدم جو ڊپ آهي. سنڌ جي دوري دوران بلاول نئين سر چونڊن جو مطالبو ڪيو هو. پر اسلام آباد پهچڻ بعد هو واپس ان ڳالهه تي بيٺو آهي ته چونڊ سڌارن بنا چونڊن جو ڪو فائدو ڪونهي. لڳي ٿو ته پيپلزپارٽي حالتن جو نئين سر جائزو وٺي رهي آهي. سندس ٻه هفتا اڳ تائين جو جائزو هاڻي صحيح نه پيو بيهي.

خورشيد شاهه جي گرفتاري سان پارٽي چونڊيل ايوان ۾ هڪ سٺي ترجمان کان في الحال محروم ٿي وئي آهي جنهن بعد بحث توڙي لابنگ جي حوالي سان حڪمران جماعت پي ٽي آءِ جي پوزيشن مضبوط ٿي ويئي آهي. اها آساني سان ڪوبه بل آڻي سگهي ٿي. اهو ئي سبب آهي جو بلاول خورشيد شاهه جي گرفتاري کي سياسي سڏيو آهي. حڪومت ٻن محاذن تي مخالفت کي منهن ڏيئي رهي آهي. يعني پارليامينٽ اندر ۽ ان کان ٻاهر. 

لڳي ٿو ته حڪومت پهرين پارليامينٽ جي اندر صفون درست ڪرڻ گهري ٿي. حڪومت لاءِ ان ڪري به سهولت آهي جو اپوزيشن جون ٻه وڏيون جماعتون پيپلز پارٽي ۽ نواز ليگ (مولانا جي ڪوششن باوجود) هڪ ٻئي کان پري بيٺل آهن. ٻنهي وچ ۾ بدگمانيون برقرار آهن. ايتري قدر جو گذريل هڪ مهيني دوران ٻنهي جي اڳواڻن جي نه ملاقات ٿي آهي ۽ نه ڪو گڏيل موقف سامهون آيو آهي.

مولانا فضل الرحمان جي دعويٰ آهي ته هو 15 لک ماڻهو گڏ ڪري وٺندو. ان مان جيڪڏهن 5 جو انگ ڪڍي به ڇڏجي ته هڪ لک ماڻهن جو اسلام آباد ۾ ڌرڻو ڪافي آهي. اهو حڪومت تي دٻاءُ جي فيصلا ڪن موڙ تي پهچائي سگهي ٿو.عجيب ڳالهه آهي ته حڪومت ان ڌرڻي جو اڳواٽ بند ٻڌڻ لاءِ ڪو قدم نه پئي کڻي. حالانڪه مولانا فضل الرحمان جي گرفتاري حڪومت جي آپشن ۾ موجود هئي.

ڪڏهن ڪڏهن ايئن لڳندو آهي ته مولانا جون اهي سرگرميون

 حڪومت توڙي اپوزيشن جي ٻنهي وڏين جماعتن لاءِ مٿي جو سور آهن. اهي ٽئي ڌريون ان کان ڊڄن به ٿيون ته وري ان کي هڪ ٻئي خلاف به استعمال ڪرڻ گهرن پيون. 

سوال اهو آهي ته اسلام آباد لاڪ ڊائون ۾ مولانا فضل الرحمان ڪي پي ڪي يا ملڪ جي ٻين هنڌان ماڻهو کڻي گڏ ڪندو، پر پنجاب ڪهڙي موٽ ڏيندو؟ نتيجو تيستائين نه نڪرندو جيستائين پنجاب شامل نه ٿيندو.

Opposition Strategy, 2019,Bilawal,

بلاول-مريم ملاقات: گڏيل جدوجهد جو پلان ڇا هوندو؟

Posted on June 18, 2019 (12:51 pm)

بلاول ڀٽو زرداري ۽ مريم نواز جارحاڻي سياست ڪرڻ ڏي وڃن پيا. اپوزيشن جي ٻنهي پارٽين قومي اسيمبلي ۾ نئين مالي سال جي بجيٽ بلاڪ ڪرڻ ۽ تحريڪ هلائڻ جو اعلان ڪيو آهي. سندن چوڻ آهي ته هن “خودڪش بجيٽ” کي منظوري کان روڪڻ اپوزيشن جو فرض ٿئي ٿو. بلاول ڀٽو جي افطار پارٽي جي تسلسل ۾ مسلم ليگ (ن) جي نائب صدر مريم نواز جي دعوت تي پيپلزپارٽي جو چيئرمين بلاول ڀٽو جاتي امرا پهتو. جتي ٻنهي اڳواڻن ملڪي صورتحال تي صلاح مشورا ڪيا. ان موقعي تي ٻنهي پارٽين جا ڪجهه مرڪزي اڳواڻ به موجود هئا.

هي ملاقات آصف زرداري جي گرفتاري جي پس منظر ۾ ٿي آهي. جڏهن ته نواز شريف اڳ ئي العزيزيه ڪيس ۾ سزا ڪاٽي رهيو آهي. شهباز شريف تي به ڪيس هلندڙ آهن. حمزه شريف تازو گرفتار ٿيو آهي. نيب ۽ حڪومتي حلقن وٽان ملندڙ اشارن موجب ٻنهي پارٽين جي ڪجهه وڌيڪ اڳواڻن کي به گرفتار ڪيو ويندو. ان ڏس ۾ شاهد خاقان عباسي، سنڌ جو وڏو وزير مراد علي شاهه ۽ خورشيد شاهه جا خاص طور تي نالا کنيا پيا وڃن.

پهرين بجيٽ جي جوڙڪٽ نه پئي بيٺي. جڏهن بجيٽ دستاويز ٺهي ويو ته وزيراعظم عمران خان “شڪر آهي ملڪ جو ڏيوالو نڪرڻ کان بچي ويو” جو نعرو هنيو. ساڳئي وقت ڪرپشن خلاف وڌيڪ ڪاررواين جو اشارو ڏنو. ٻن وڏين پارٽين جي اهم اڳواڻن وچ ۾ ٿيل ملاقات ۾ بينظير ڀٽو ۽ نواز شريف جي وچ ۾ 2006ع ۾ ٿيل “جمهوريت بابت ٺاهه” کي ورجايو ويو ۽ ان جي فريم ورڪ ۾ رکي معاملن کي اڳتي وڌائڻ جو فيصلو ڪيو ويو. ٻنهي جماعتن هڪ طرفو خاڪو ڏنو آهي ته ڪهڙن ڪهڙن مطالبن تي فوڪس ڪيو ويندو ۽ جدوجهد جو طريقو ڪهڙو هوندو. ٻنهي لاءِ سڀ کان وڏو مسئلو نيب ۽ احتسابي عدالتون آهن. سندن چوڻ آهي ته حڪومت ۽ نيب گڏجي ڪرپشن جا ڪوڙا ڪيس ٺاهي اپوزيشن ليڊرن کي ڦاسائي رهيون آهن، ان ڏس ۾ عدالتن جي طرز عمل تي پڻ ڳالهه ٻولهه ٿي.

سياسي صورتحال بابت اهو موقف اختيار ڪيو ويو آهي ته حڪومتي رويي سبب پارليامينٽ مفلوج آهي جتان ڪابه قانونسازي نه ٿي سگهي آهي، بنيادي حقن جون ڀڃڪڙيون ٿي رهيون آهن، ميڊيا جي آزادي کسيل آهي، اپوزيشن جو آواز دٻائڻ لاءِ سنسرشپ آهي. وڪيلن جي تحريڪ ۽ عدليه جي صورتحال تي اهو موقف اختيار ڪيو ويو ته ججن جي خلاف ريفرنس بدنيتي تي ٻڌل آهي، ان ڪري عدليه جي آزادي ۽ خودمختياري لاءِ ڀرپور جدوجهد ڪئي ويندي، مطلب وڪيلن جي جدوجهد جو ساٿ ڏنو ويندو.

ملڪ جي معاشي صورتحال گهڻو مايوس ڪندڙ آهي. ان جو تت ڪجهه هن ريت ٺاهيو ويو. (1) مهانگائي ۾ جهجهي واڌ ٿي آهي (2) رپئي جي قميت صفا ڪري پئي آهي. (3) ڏهن مهينن ۾ موجوده حڪومت رڪارڊ قرض ورتو. (4) اسٽاڪ ايڪسچينج ۾ بحران آهي (5) قومي پيداوار ۾ واڌ جي شرح گهٽجي اڌ جيتري بيٺي آهي (6) ڏيهي توڙي پرڏيهي سيڙپ بيهجي ويئي آهي (7) بجلي گيس، تيل جا اگهه گهڻو وڌي ويا آهن. عام ماڻهو کي ٽيڪس جو ناقابل برداشت بار اچي ويو آهي. گهٽ آمدني ۽ وچولي طبقي لاءِ زندگي مشڪل بڻجي ويئي آهي. هي آهي مجموعي طور معيشت جو خاڪو جيڪو گڏيل اظهار جي شڪل ۾ سامهون آيو آهي.

سڀ کان وڏو سوال اهو ڪيو پيو وڃي ته ڇا مسلم ليگ نواز ٽڪراءُ واري هن حڪمت عملي تي بيهندي؟ مريم نواز چوي ٿي ته هن سينيئر اڳواڻن کي اعتماد ۾ وٺي ڇڏيو آهي. هوڏانهن ٻه ڏينهن اڳ بلاول ڀٽو نواز ليگ جي صدر شهباز شريف سان ملاقات ڪري چڪو آهي. نواز ليگ جي مفاهمت پسند گروپ جو چوڻ آهي ته في الحال ڳالهيون ۽ صلاح مشورا پيا ٿين. بلاول ڀٽو وري به شهباز شريف سان ملاقات ڪري سگهي ٿو. بظاهر لڳي ٿو ته نواز ليگ جو هڪ گروپ ڪنهن وڏي جهيڙي ۾ وڃڻ لاءِ تيار ناهي پر مريم نواز جي سرگرم ٿيڻ ڪري پارٽي تي سندس ئي بيانيو ڇانيل آهي، سو اهو ته هينئر پيپلزپارٽي جهيڙو ڪرڻ چاهي ٿي، بجيٽ موقعو ڏنو آهي ته ڇونه ان جهيڙي کي اڪلايو وڃي ڇاڪاڻ جو هاڻي نواز ليگ وٽ وڃائڻ لاءِ ڪجهه به ناهي. اهو ئي سبب آهي جو بلاول ڀٽو پرُاميد آهي ته بجيٽ جي منظوري کي بلاڪ ڪرڻ ۽ تحريڪ هلائڻ لاءِ مريم نواز تيار آهي پوءِ ڀلي عمران خان جي حڪومت ڇو نه هلي وڃي. بلاول چوي ٿو ته مريم نواز ۽ ٻي نوجوان قيادت سان ڊگهي سياسي اننگز کيڏڻي آهي، هو سمجهي ٿو ته مريم هن سان گڏ سچائي سان هلندي.

پيپلزپارٽي جو خيال آهي ته آصف زرداري جي گرفتاري تازو معاملو آهي، بجيٽ منظور ڪرائڻ ۾ حڪومت ڦاٿل آهي، ان ڪري فوري طور احتجاج ۾ وڃي سگهجي ٿو، بلڪه هو 21 جون تي نواب شاهه ۾ بينظير جي سالگرهه لاءِ رکيل جلسي مان تحريڪ جي شروعات ڪرڻ وارو آهي. نواز ليگ ان انتظار ۾ آهي ته ٻنهي پارٽين جي ويجهڙائپ ۽ تحريڪ هلائڻ واري داٻي بابت حڪومت ڪهڙو رد عمل ٿي ڏئي. بهرحال طئي اهو ٿيو آهي ته ٻئي جماعتون صلاح مشوري سان تحريڪ جي حڪمت عملي کي آخري شڪل ڏينديون. ان سان گڏوگڏ باقي رهيل اپوزيشن پارٽين کي به ساڻ کڻڻ جو فيصلو ڪيو ويو آهي، اهو ڪم مولانا فضل الرحمان ۽ بلاول ڀٽو ڪندا.

ٻنهي اڳواڻن جي وچ ۾ ٿيل ڳالهيون ۽ سياسي صورتحال جو تجزبو پنهنجي جاءِ تي پر بلاول چوي ٿو ته صوبن جي مالي وسيلن، عدليه تي “حملي”، 73ع جي آئين، لاپته ماڻهن، فوجي عدالتن ۽ 18هين ترميم واري موقف تان هو نه هٽندو. ايئن هو ڊگهي جدوجهد ۽ ڪجهه بنيادي نوعيت جي معاملن کي ڇهي رهيو آهي.

گڏيل جدوجهد جو پلان ڇا هوندو؟ ان تي ٻئي جماعتون متفق آهن ته پارليامينٽ اندر توڙي ٻاهر جدوجهد ڪئي ويندي. پلان کي ستن پوائنٽن ۾ بيان ڪري سگهجي ٿو. (1) ٻين اپوزيشن جماعتن کي اعتماد ۾ ورتو ويندو. (2) حڪومت جي اتحادي ڌرين سان رابطا ڪيا ويندا. (3) 21 جون تي بينظير ڀٽو جي سالگرهه جي موقعي تي تحريڪ جي شروعات ڪئي ويندي. (4) عوامي رابطن لاءِ شهر شهر وڃبو ۽ ماڻهن سان سڌو رابطو ڪبو. (5) ماڻهن کي روڊن تي آندو ويندو. (6) مولانا فضل الرحمان ذريعي آل پارٽيز ڪانفرنس ڪوٺائي ويندي. (7) بجيٽ کي منظور ٿيڻ کان روڪڻ کي اليڪشن طور وٺندي.

بلاول ڀٽو آسرو به ڏنو آهي ته پاڪستان جو ايندڙ بجيٽ پيپلزپارٽي پيش ڪندي. اهو آسرو تحريڪ هلائڻ ۾ مدد ڏيندو باقي پهرين مرحلي ۾ ماحول گرم ڪيو ويندو. ڀلي آخري فيصلو آل پارٽيز ڪانفرنس ۾ ڪيو وڃي پر ٻنهي جماعتن جي نوجوان قيادت جي وچ ۾ ملاقات ۽ گڏيل موقف جو اظهار هڪ وڏي سياسي تبديلي آهي. اهو صحيح آهي ته ٻنهي پارٽين وٽ پنهنجي سياسي بقا لاءِ گڏيل جدوجهد کانسواءِ ڪو ٻيو آپشن به ناهي. ٻنهي جي ٽاپ ليڊر شپ جيلن ۾ بند آهي، اهڙي صورت ۾ نوجوان قيادت حڪومت جي انتقامي ڪاررواين جو مقابلو ڪرڻ لاءِ جارحاڻي سياست جو رستو ورتو آهي. اهو به ممڪن آهي ته بلاول ڀٽو، مريم نواز کي نواب شاهه واري جلسي ۾ وٺي اچي. اها ڳالهه پيپلزپارٽي کي ايئن فائدو ڏيندي ته ڏسو پنجاب جهيڙي ۾ گڏ بيٺو آهي. ان سان سنڌ ۾ موثر تحريڪ هلائڻ ۾ مدد ملندي. مريم نواز وري پنهنجي پارٽي کي مجبور ڪري وٺندي ته جهيڙي ۾ پئجي ويا آهيون، هاڻي منهن ته ڏيڻو آهي.

قومي اسيمبلي ۾ انگن جي راند ۾ بظاهر حڪمران ڌر کي 19 ميمبرن جي سرسي حاصل آهي، جيڪا وڏي سرسي ناهي. اپوزيشن جيڪڏهن انتقامي ڪاررواين، ججن خلاف ريفرنس، بجيٽ ۽ مهانگائي جي گرم اشوز تي وڏو عوامي دٻاءُ پيدا ڪري ٿي وجهي ته پوءِ عمران خان کي ڪجهه پوئتي هٽڻو پوندو.

پ پ جو ٽرين مارچ ڪو سياسي پيغام ڏئي سگهندو؟

Posted on March 25, 2019 (3:47 am)

پيپلز پارٽي احتجاج ۾ داخل ٿي چڪي آهي. پهرين جهلڪ راولپنڊي ۾ نظر آئي جڏهن پارٽي چيئرمين بلاول ڀٽو زرداري، پيءُ سان گڏ نيب آڏو پيش ٿيو. ٻي جهلڪ 26 مارچ تي حيدرآباد کان لاڙڪاڻي تائين ٽرين مارچ جي موقعي تي سامهون ايندي. گذريل چئن مهنين کان مني لانڊرنگ ڪيس ۽ جعلي بينڪ اڪائونٽس وارا معاملا جنهن رخ ۾ وڌي رهيا هئا، تن مان لڳو پئي ته هاڻوڪي پيپلز پارٽي جي قيادت انهي پڪڙ کان بچي نه سگهندي، ان ڪري پيپلز پارٽي احتجاج جي موڊ ۾ اچي ويئي. وڌيڪ ڪاريگري نيب ۽ حڪومت ڪئي جو ان نيب آڏو آصف زرداري، بلاول ۽ فريال ٽالپر کان پڇا ڳاڇا ڪراچي کان راولپنڊي منتقل ڪئي. ان جو مطلب اهو به ٿي سگهي ٿو ته سڀاڻي جيڪڏهن ريفرنس هلندو ته اهو به راولپنڊي ۾ هلندو. پيپلز پارٽي اهڙي امڪاني صورتحال کان آگاهه نظر ٿي اچي جو ڪيس منتقل ڪرڻ کان اڳ بلاول جيل پهچي نواز شريف سان ملاقات ڪري ورتي. ايئن حڪومت جي ان قدم مخالف ڌر جي ٻن وڏين پارٽين کي هڪ پيج تي آڻي بيهاري ڇڏيو.
تاريخي طور تي پيپلز پارٽي ۽ پنڊي جا رشتا ۽ جهيڙا پراڻا آهن. هن شهر سان پيپلز پارٽي جون ڏکوئيندڙ يادون وابسته آهن. انهي شهر ۾ ذوالفقار علي ڀٽو کي ڦاهيءَ چاڙهيو ويو، محترمه کي هن شهر جي باغ ۾ قتل ڪيو ويو.
پيپلز پارٽي هونئن سنڌ ۾ احتجاج ڪرڻ ۽ تحريڪ هلائڻ جا اعلان پئي ڪيا پر ڪيسن جي جاچ پنڊي کڻي وڃڻ سان ماڳهين پيپلز پارٽي کي ڪوٺ ملي ته اها اقتدار جي مرڪز ۾ اچي پنهنجي طاقت جو مظاهرو ڪري. ان هنڌ جي ڪيترن حوالن سان اهميت آهي. هڪ اهو ته ذوالفقار علي ڀٽو کي ڦاهي ۽ بينظير ڀٽو جو قتل هن شهر ۾ ٿيو. ٻيو شهر جي عسڪري مرڪز واري اهميت سان گڏوگڏ هي شهر ان ڪري به اهم آهي جو وفاقي گاديءَ واري هنڌ سان گڏيل شهر آهي. هن هنڌ تي خيبر پختونخواه توڙي پنجاب مان ماڻهو آساني سان پهچي سگهن ٿا. پاڪستان جي سياسي توڙي اقتداري بناوٽ اهڙي آهي جو ان ۾ گهڻي اهميت پنجاب ئي رکي ٿو. اهو ئي سبب آهي جو ذوالفقار علي ڀٽو توڙي بينظير اقتداري سياست جي حوالي سان سدائين پنجاب کي اهميت ڏني. بينظير کان پوءِ جڏهن پيپلز پارٽي آصف زرداري جي هٿن ۾ آئي ته ان به گهڻا ئي زور لاتا ته پنجاب ۾ اثر ۽ حمايت رهي پر نواز شريف کيس پير کوڙڻ ئي نه ڏنا. پنجاب ۾ پنهنجي مقبوليت جي بحالي لاءِ آصف زرداري ڪيترائي حيلا هلايا، نسخا آزمايا. بلاول هائوس اتي ٺهرايو، هفتن جا هفتا بلاول ڀٽو کي لاهور ۽ اسلام آباد ۾ رهايو، ڪو گهڻو فرق نه پئجي سگهيو. پنجاب جي حوالي سان ٻي وڏي تبديلي اها به آئي ته نواز ليگ کان پري بيٺل ماڻهو کي عمران خان پنهنجي جهول ۾ جهلي ورتو، نتيجي ۾ پنجاب ۾ ٻه نه پر ٽي پارٽيون ميدان ۾ نظر اچڻ لڳيون، اهڙي صورت ۾ پيپلز پارٽي جي ٽئين پوزيشن وڃي بيٺي. نواز ليگ ۽ پيپلز پارٽي جيڪي هڪ ٻئي کي بنهه نه پيون سهن تن کي پهريون دفعو احساس ٿيو ته هاڻي اهي هڪ ٻئي جون مخالف نه پر اتحادي آهن. پر ان احساس کي عملي شڪل ڏيڻ کان اڳ معاملو گهڻو اڳتي نڪري چڪو هو.
نواز شريف جي بيماري نواز ليگ کي به احتجاج طرف ڌڪي ڇڏيو آهي، سندس ڌيءَ مريم علاج ڪرائڻ لاءِ جيل جي ٻاهران ڌرڻو هڻڻ جو اعلان ڪيو، بلاول جو ٽرين مارچ ۽ مريم نواز جي ڌرڻي جو اعلان ساڳئي ڏينهن ٿيا آهن. انهن اعلانن بعد حڪومت هڪ هڪ وک ٻنهي پاسن کان پوئتي هٽي آهي. پسند جي ڊاڪٽر کي جيل ۾ نواز شريف جو معائنو ڪرڻ ۽ ملاقات جي اجازت ڏني وئي، سڌ سماءُ واري وزير فواد چودري بلاول ڀٽو زرداري کي غدار سڏڻ وارن لفظن جي وضاحت ڪئي ۽ کيس محب وطن قرار ڏنو. اصل ۾ پيپلز پارٽي چاهي ٿي ته حڪومت کي سندن ذاتي لفظن ۽ سندس ئي ڄار ۾ ڦاسائي. ان لاءِ هر حڪومتي بيان کي ڳنڍي پنهنجو هڪ مڪمل بيانيو ٺاهي رهي آهي.
چونڊن کان پوءِ بلاول ڀٽو جو سنڌ جي ماڻهن سان ٽرين مارچ واري موقعي تي پهريون ڀيرو سڌو ڏيکاءُ ٿيندو، ان ذريعي بلاول جي شخصيت ماڻهن اڳيان کلندي، ڇاڪاڻ جو چونڊ مهم مختلف ڳالهه هوندي آهي. اهي ڳالهيون ٿي رهيون هيون ته بلاول ڀٽو اهو ئي ڪري ٿو جيڪو سندس پيءُ چوي ٿو. تڏهن بلاول جي شخصيت، سندس عمل ۽ سوچ کي زرداريءَ کان ڌار ڪري نه پئي ڏٺو ويو. گهڻي ڀاڱي ميڊيا به کيس ان طرح سان وٺي رهي هئي. هاڻي ماڻهو کيس اڳ کان مختلف بلاول ڪري وٺي رهيا آهن، جنهن جا پنهنجا به ڪي فيصلا آهن، پنهنجي به ڪا سوچ آهي، ان جي باوجود جو مٿس وڏي زرداري جي سوچ جو پاڇو گهڻو ڇانيل رهندو. بلاول جي عوام ۾ حقيقي لانچنگ هاڻي ٿي رهي آهي. ائين هو عوامي ليڊر طور سياسي منظر تي اڀري رهيو آهي. بينظير ڀٽو سياسي منظرنامي تي تڏهن آئي جڏهن آمر ضياءَالحق سندس پيءُ جي حڪومت جو تختو اونڌو ڪيو، ان بعد کيس قتل ڪيس ۾ گرفتار ڪري سزا ڏني وئي. هوءَ جيتوڻيڪ پنهنجي پيءُ کي بچائي نه سگهي ۽ کيس ڦاهي تي چاڙهيو ويو. بينظير ڀٽو ان بعد جڏهن ميدان ۾ لٿي ته سندس هٿ ۾ ٻه تلوارون هيون. مظلوميت ۽ جمهوريت جي بحالي. محترمه جيڪي به فيصلا ڪيا تن بابت بيگم نصرت ڀٽو سان صلاح مشورو ضرور ڪيو ويو پر گهڻي ڀاڱي اهو سڀ ڪجهه آزادي سان ڪيو.
بلاول ڀٽو ماءُ جي قتل بعد سياسي منظر تي آيو. ان ۾ ڪو شڪ ناهي ته ماڻهن کيس بينظير ڀٽو جو پٽ هجڻ جي ناتي محبت ڏني ۽ همدردي به ڏني. ان موقعي بعد ٽي ڀيرا چونڊون ٿيون، پيپلز پارٽي حڪومت ۾ آئي. آصف علي زرداري صدر به ٿيو، سنڌ ۾ اڄ به پارٽي جي حڪومت آهي. لڳاتار حڪومت ۾ رهڻ به ڪڏهن ڪڏهن برائي ڳڻي ويندي آهي. ناڪاميون، مشڪلاتون، ناراضگيون جام ٿي وينديون آهن، بلاول ڀٽو کي اهو سمورو بار کڻي احتجاج جي سياست ۾ لهڻو پيو پوي، جڏهن ته وڏي حد تائين مظلوميت واري کاتي مان گذريل ٽن چونڊن دوران گهڻو حصو کاڄي ۽ کپي ويو آهي.
سنڌ ۾ پيپلز پارٽي بهرحال اڄ به وڏي پارٽي آهي ۽ حڪومت ۾ به آهي، ٽرين مارچ ته ڪامياب ٿي ويندو، پر ان ذريعي ڌر ڌڻين کي ڪو وڏو سياسي پيغام نه ملي سگهندو. ڏسڻو اهو آهي ته ان ٽرين مارچ تي حڪومت ڪيئن ٿي موٽ ڏي ۽ ان بعد پيپلز پارٽي ٽرين مارچ کانپوءِ ڪهڙي حڪمت عملي ٿي جوڙي.

پيپلز پارٽيءَ جي چونڊ مهم مان آصف زرداري آئوٽ ۽ بلاول سرگرم ڇو آهي؟ سهيل سانگي

http://kawish.asia/Articles1/Sohail%20Sangi/2018/2018/24%20Jul%202018.htm
سهيل سانگي

  چونڊ مهم جو آخري هفتو آهي، جو پير پاڳارو پاڻ جي ڊي اي جي مهم ۾ لٿو آهي. ان کان اڳ هو انتظار ڪري رهيو هو ته پيپلز پارٽي جي بس تان جيڪي مسافر هيٺ ڪرن، تن کي پنهنجي ٻيڙي ۾ ويهاري ڊرائنگ روم ۾ ويهي جوڙ توڙ ڪري رهيو هو. ميڊيا اهو تاثر ڏيئي رهي آهي ڄڻ سنڌ پيپلز پارٽي جي هٿن مان وڃي پئي.

جڏهن چونڊ مهم عروج تي هئي يا پارٽي جي شريڪ چيئرمين آصف زرداري ۽ سنڌ ۾ پيپلز پارٽي جي حڪومت کي حقيقي معنيٰ ۾ هلائيندڙ سندس ڀيڻ فريال ٽالپر خلاف مني لانڊرنگ جو معاملو منظر تي اچي ويو. ظاهر لڳو پئي ته اهو پيپلز پارٽي تي اوچتو حملو هو- پر حالتون ۽ واقعا ٻڌائين ٿا ته پارٽي قيادت معاملي کان آگاهه هئي. اهو ئي سبب آهي، جو اهي ٻئي مک اڳواڻ اميدوارن کي ٽڪيٽ جاري ڪرڻ جي فيصلي کانپوءِ ڄڻ چونڊ مهم جي منظر عام تان ئي گم هئا. ٽڪيٽ جاري ڪرڻ ۾ بلاول ڀٽو زرداري جو ڪو رول نظر نه آيو، پر جيئن چونڊ مهم شروع ٿي ته ان جي سموري ذميواري مٿس وڌي ويئي. ڄڻ کيس اهو چيو ويو هو ته جهڙا به آهن، انهن کي کٽائڻو آهي. پارٽي 2013ع جي چونڊ کان پوءِ مڪمل طور اليڪٽئبلز جي سياست ۾ هلي وئي هئي. اسٽيبلشمينٽ توڙي ان جي روايتي اتحادي اشرافيه جي خواهش هئي ته پيپلز پارٽي عوامي سياست واري حڪمت عملي کي پاسي تي رکي اليڪشن ۾ اليڪٽئبلز واري پچ تي اچي ته کيس هينڊل ڪرڻ سولو ٿي پوندو. جيئن چونڊ مهم شروع ٿي ته ڏٺو ويو ته، ”سنگ هر شخص ني هاتهون ۾ اُڻها رکها هي“ واري صورتحال هئي، پر هن ڀيري پٿر نه هو، پر موبائيل فون واري ڪئميرا هئي. هڪ پاسي اسيمبلي ميمبرن کان ماڻهن جو پڇاڻو هو ته ٻئي پاسي وري اهي اليڪٽئبلز هئا، جن کي پارٽي ۾ جڳهه نه ملي سگهي، سي ناراض ٿي ويا ۽ انهن آزاد حيثيت ۾ اليڪشن وڙهڻ جو فيصلو ڪري ورتو هو.

جيتوڻيڪ پارٽي اها ڳالهه اعلانيه نه مڃي ته عوام تي ڀاڙڻ واري سياست ڇڏي اليڪٽئبلز جي سياست ڪرڻ وارو فيصلو صحيح نه هو، پر ان پارٽي کي پهچندڙ نقصان کي روڪڻ لاءِ ترت علاج اهو ڳوليو ته پارٽي جي نوجوان چيئرمين بلاول ڀٽو کي اڪيلو چونڊ مهم هلائڻ جو ذمو ڏنو ويو. ڪنهن به موقعي تي پارٽي جا فيصلا ڪندڙ آصف زرداري ۽ فريال ٽالپر ساڻس گڏ نظر نه آيا. پارٽي جي اندرين ذريعن جو چوڻ آهي ته چونڊ مهم بلال هلائيندو ۽ چونڊن کانپوءِ واري سياسي جادوگيري آصف زرداري ڪندو.

پهرين مرحلي ۾ بلاول سنڌ جو دورو ڪيو، جولاءِ جي ٻئي هفتي ۾ سندس توجهه جو مرڪز پنجاب هو. ايتري ۾ آصف زرداري ۽ فريال ٽالپر کي مني لانڊرنگ معاملي ۾ ايف آءِ اي ۽ سپريم ڪورٽ گهرائي ورتو. ان سان گڏ ٻنهي جا نالا اي سي ايل لسٽ ۾ شامل ڪيا ويا. اهي خبرون هليون ته مني لانڊرنگ جي جاچ پاناما ڪيس جي طرز تي جي آءِ ٽي ڪندي. اهي سڀ واقعا ۽ احوال اهو اشارو ڏيئي رهيا هئا ته سنڌ ۾ ڪنگ ميڪر هاڻي آصف زرداري نه، پر پير پاڳارو آهي. پيپلز پارٽي قيادت جو خيال هو ته سنڌ ۾ حڪومت ٺاهڻ هنن جي لاءِ ڪنهن به صورت ۾ مسئلو نه بڻبو. ان ڪري سندس توجهه ان تي بيٺي ته سنڌ مان قومي اسيمبلي جون 50 کن سيٽون کٽي ته جيئن مرڪز ۾ ٺهندڙ حڪومت ۾ پنهنجو ڪردار ادا ڪري سگهي. پر هتي ڪهاڻي ۾ هڪ دفعو وري نئون ۽ خطرناڪ موڙ اچي ويو. گرينڊ نيشنل الائنس اهو محسوس ڪرايو ته سنڌ ۾ به زمين پيپلز پارٽي جي پيرن هيٺان نڪري سگهي ٿي. پير پاڳارو جي سنڌ جي دوري جو پروگرام سامهون اچي ويو. تيستائين نواز شريف ۽ سندس ڌيءَ مريم نواز سزا ڪاٽڻ لاءِ لنڊن مان اچي لاهور لٿا. پنجاب ڀرپور استقبال ۽ احتجاج جي موڊ ۾ ٿي لڳو. اوڏي مهل زرداري ۽ نواز شريف کي هڪ ٻئي کان پري رکڻ ضروري هو. زرداري کي اها ڳالهه سمجهه ۾ اچي وئي. هن تڪڙ ڪرڻ بدران اهو معاملو چونڊن کان پوءِ واري وقت لاءِ رکيو. نتيجي ۾ عدالت توڙي ايف آءِ اي ٻنهي وٽ مني لانڊرنگ وارو معاملو به اليڪشن کانپوءِ وارين تاريخن ۾ هليو ويو.جي ڊي اي عام راءِ ٺاهيندڙن جي حد تائين اهو تاثر ڏياري وئي ته ممڪن آهي ته سنڌ ۾ پيپلز پارٽي جي حڪومت نه ٺهي. شرط اهو آهي ته پيپلز پارٽي کان ٻاهر ويٺل سڀ آزاد، مختلف سياسي پارٽيون گڏجي ”ون ٽو ون“ مقابلي جي صورتحال پيدا ڪري ڏين. ڪيترن هنڌن تي اهڙي سيٽ ايڊجسٽمينٽ ڪئي وئي. ٻئي پاسي چئن پنجن شهرن ۾ جلسن ذريعي طاقت جو مظاهرو ڪري ووٽرن جي روئي تي به اثرانداز ٿيڻ جي ڪوشش ڪئي وئي.

پيپلز پارٽي ناراض اڳواڻن کي پرچائڻ لاءِ سموريون ڪوشش ڪري وڏي حد تائين پهتل نقصان جو الزالو ڪري ورتو. بظاهر نظر ايندڙ هالا جو مخدوم خاندان آهي، جنهن کي ايندڙ وقت ۾ ”وڌيڪ فضيلت“ واري طريقي سان حڪومت ۾ اڪموڊيٽ ڪرڻ جي شرط تي ٽي ٽاسڪ ڏنا ويا. هڪ اهو ته بدين ۾ فهميده مرزا جي مقابلي ۾ حاجي رسول بخش چانڊيو، عمرڪوٽ ۾ مخدوم شاهه محمود قريشي جي مقابلي ۾ يوسف ٽالپر ۽ ٿرپارڪر ۾ ننگر پارڪر- ڇاڇرو واري صوبائي سيٽ جي کٽڻ کي يقيني بنائي. شاهه محمود قريشي ۽ فهميده مرزا هاءِ پروفائيل آهن، ان ڪري اهي پيپلز پارٽي جي عزت جو سوال بڻيل آهن. ان کان علاوه مختلف تڪن ۾ مقامي سطح تي پيپلز پارٽي مختلف بندوبست ڪيا آهن. رسامن کي پرچائڻ ۾ تبديل ڪيو آهي.

جي ڊي اي جو پير صاحب پاڳارو چونڊ مهم ۾ پاڻ لٿل آهي، جڏهن ته هن 2013ع ۾ ائين نه ڪيو هو. پير صاحب لاءِ جي ڊي اي اهم آهي، پر ان کان به وڌيڪ اهم خود فنڪشنل ليگ جو سياسي بقا جو به سوال آهي، ڇاڪاڻ جو گذريل ٻن عام چونڊن توڙي مڪاني ادارن جي چونڊ ۾ پارٽي جي اڳ جي ڀيٽ ۾ پنهنجي سگهه گهٽ ٿي آهي. ان ڪري پاڳاري خاندان ۽ فنڪشنل ليگ سان رفاقت رکندڙ ٻه ايم پي ايز کين ڇڏي پيپلز پارٽي ۾ هليا ويا. حر تحريڪ جي ڳڙهه ۾ پيپلز پارٽي کٽي وئي. فنڪشنل ليگ جي ڊي اي جي اتحاد ذريعي پاڻ کي پيپلز پارٽي جي متبادل طور پيش ڪري رهي آهي. ان جي پويان سڄي حڪمت عملي اها ئي آهي ته جي ڊي اي دراصل سنڌ جي ماڻهن لاءِ نه، پر اليڪٽئبلز لاءِ متبادل آهي. انهن اليڪٽئبلز کي اهو آسرو/ تاثر ڏنو ويو آهي ته اقتدار جي ڪرسي تائين رسائي رڳو آصف زرداري جي ذريعي نٿي سگهي ٿي، بلڪه پير پاڳاري جي ذريعي به ٿي سگهي ٿي.

پيپلز پارٽي پير پاڳاري جي ان ٻه رُخي حڪمت عملي جي ٽوڙ لاءِ ٻيا جڳاڙ ڀلي ڳولي، پر پيپلز پارٽي لاءِ ضروري ٿي ويو آهي ته اها چونڊ مهم جي پڄاڻي تي هڪ دفعو وري بلاول ڀٽو کي ميدان ۾ لاهي.