ڇا احتساب عدالت سڀاڻي نواز شريف کي سزا ٻڌائيندي؟ سهيل سانگي

ڇا احتساب عدالت سڀاڻي نواز شريف کي سزا ٻڌائيندي؟

سهيل سانگي

  ايون فيلڊ ريفرنس جي فيصلي جا رڳو شريف خاندان تي ئي نه، پر ملڪي سياست تي گهرا ۽ وڏي حد تائين هاڃيڪار اثر پوندا. جيڪڏهن نواز شريف کي سزا اچي ٿي ته ان صورت ۾ ان کي سياسي طور ورتو ويندو. ڪن تجزيه نگارن موجب ائين ملڪي تاريخ جو هڪ اهڙو باب کلڻ پيو وڃي، جنهن ۾ جمهوري عمل، آئيني نظام ۽ سياسي ماحول سڀ ڪجهه خطري ۾ پئجي سگهي ٿو. احتساب عدالت جو فيصلو وڏي پيماني تي ايندڙ چونڊن تي اثرانداز ٿيندو. هونئن به هيستائين جيتري چونڊ مهم هلي آهي، ان تي به نواز شريف حاوي رهيو آهي. اهو سلسلو فيصلي اچڻ بعد وڌيڪ ڇانيل رهندو. هفتو کن اڳ تائين سياسي بازار ۾ اهي ڳالهيون ٿي هليون ته نواز شريف سياست مان به هٿ ڪڍڻ لاءِ تيار ٿي ويو آهي ۽ هو پارٽي ۽ سياست شهباز شريف جي حوالي ڪرڻ لاءِ تيار ٿي ويو آهي. شرط اهو آهي ته سندن جان ڪيسن مان ڇُٽي ۽ گڏوگڏ اهو ته سندس ملڪيت کي هٿ نه لاتو وڃي. اهڙي صورت ۾ محتاط رهندڙ ۽ نرم رويو رکندڙ شهباز شريف کي کيڏڻ جو موقعو ڏنو ويندو، جيڪو چوڌري نثار جي ساٿين سان گڏ سيٽ اپ ٺاهي وٺندو. هن فارمولي جي وڪالت ڪندڙن موجب وفاق ۾ عمران خان جي گڏيل حڪومت جڙندي. باقي صوبن ۾ جيئن چونڊن کان اڳ صورتحال هئي، تيئن بيهندي. عمران خان انهيءَ فارمولا تي راضي ناهي. هو پاڻ وزيراعظم ٿيڻ چاهي ٿو ۽ اهو به ته سندس ئي پارٽي کي اڪثريت ملي. هو ڪنهن ٻي وڏي پارٽي جي محتاجي کڻڻ نٿو چاهي.

اهي سوال به پنهنجي جاءِ تي آهن ته ڌر ڌڻي عمران خان جي ڦرڻي گهرڻي طبيعت ۽ سياسي سمجهه بابت اڃا تائين شڪ ۾ آهن. ان ڪري هو مٿس پوري طرح ڀروسو ڪرڻ لاءِ تيار ناهن. جڏهن عمران خان کي سرسي ڏيڻ بنا فارمولو هليو پئي ته پيپلز پارٽي جو وڏو اهو چئي رهيو هو ته اسان کان سواءِ حڪومت ٺهي نه ٿي سگهي. جيڪو به حڪومت ٺاهيندو، سو اسان ڏانهن ايندو. وڌ ۾ وڌ آزاد اميدوار ڪامياب ٿيندا. وغيره وغيره. لڳي ٿو ته عمران خان ڌر ڌڻين کي مڃائي ورتو، انهيءَ ڪري فارمولي کي ڪجهه تبديلين سان ٻيهر جوڙيو ويو. هڪ اهو ته آصف زرداري کي تکو ٿيڻ کان روڪڻ لاءِ اسماعيل ڏاهري جي گرفتاري ٿي، جنهن جو اعتراف ڌڻي پاڻ ڪري چڪو آهي. ساڳي ڏينهن هن اهو به چيو ته اسين اپوزيشن ۾ ويهڻ لاءِ تيار آهيون. وري اڳتي هلي هن چيو ته بلاول ڀٽو زرداري اپوزيشن ليڊر به ٿي سگهي ٿو. حالانڪه ڏهاڪو ڏينهن کن اڳ سندس ڌيءُ اهو ٽوئيٽ ڪيو هو ته ”اگلي باري، پهر زرداري“ پر اها ڳالهه هلي نه سگهي.

اصل ۾ اڃان تائين ڳالهه پنجاب ۾ ئي ڦاٿل آهي، جتي نواز شريف ۽ سندس ڌيءُ مريم نواز جي خلاف ڪيس ۾ جمعي ڏينهن فيصلو اچڻو آهي. ان فيصلي تي نواز شريف ۽ سندس پارٽي ڪيئن ردعمل ڏيکاري ٿي؟ پنجاب ڪهڙو رويو ٿو اختيار ڪري؟ اهي پاسا ڏاڍا اهم آهن. نواز شريف اهو چئي چڪو آهي ته اليڪشن کان اڳ ڌانڌليون ٿيل آهن، اهڙين حالتن ۾ شفاف چونڊون ٿيڻ ممڪن ناهي. احتساب ڪندڙ ادارن ۽ عدالتي فيصلن جي ٽائيمنگ ڏاڍو اهم بڻجي وئي آهي. هڪ ئي پارٽي جي اميدوارن خلاف لٺ کنئي پئي وڃي. کين توهين عدالت تي نااهل قرار پيو ڏنو وڃي. چونڊ مهم دوران روز روز عدالت ۾ شنوائيون هجن، ان پارٽي جي اميدوارن خلاف نيب به چونڊ مهم جي دوران وٺ پڪڙ شروع ڪري ته مضبوط تاثر جڙي ٿو ته معاملو شفاف ناهي، جنهن جي دعويٰ ڪئي پئي وڃي. ڪرپشن جي جاچ توڙي ٻيا معاملا جن بابت عين وقت تي قدم کنيا پيا وڃن، اهو سڀ ڪجهه مهيني ڏيڍ کان پوءِ به ٿي پيو سگهي. اهڙا قدم ڇو پيا کنيا وڃن، جيڪي نگرانن توڙي ٻين ادارن جي غيرجانبداري تي سوال اٿارين؟ چونڊن جي شفافيت بابت به سوال اٿن، ۽ متاثر پارٽي ۽ ان جي اڳواڻ کي اهو چوڻ جو موقعو ملي ته چونڊون شفاف ۽ غير جانبدارنه پيون ٿين؟ اهو تاثر ايترو ته مضبوط ٿيو، جو چيئرمين نيب توڙي چيف جسٽس کي وضاحتون ڏيڻون پيون ته اهي ڪنهن جي چونڊ مهم نه پيا هلائين.

نواز ليگ جي اميدوارن خلاف به وٺ پڪڙي ۽ دٻاءُ ايترو هو، جو سمورن اپائن جي باوجود پنجاب ۾ نواز ليگ جي مقبوليت ۾ گهٽتائي نه آئي. موٽ ۾ نواز شريف معاملي کي ان حد تائين وٺي ويو، جنهن مان اهو تاثر مليو ته اهڙي دٻاءَ جي صورت ۾ هو اليڪشن جو بائيڪاٽ ڪري ويندو. اهڙو بيان شهباز شريف سان منسوب ٿيل اخبارن ۾ ڇپيو، پر ترت ئي ان جي ترديد ڪئي وئي. تجزيه نگارن جو خيال آهي ته نواز ليگ وٽ بائيڪاٽ جي تجويز به ويچار هيٺ رهي آهي پر کيس اها صلاح ڏني وئي ته بائيڪاٽ جي صورت ۾ مخالفن کي متوازن ۽ متبادل پاور پروڪر ٺاهڻ جو موقعو ملي ويندو. هيءُ هڪ اهڙو فيصلو هوندو، جهڙو بينظير ڀٽو 85ع جي چونڊن ۾ ڪيو هو ۽ بعد ۾ ان تي پڇتايو هو.

نواز ليگ تي اهو گهڻ طرفو دٻاءُ اڃان موجود ئي آهي ته ڪيس جو فيصلو اچي رهيو آهي. قانوني ماهرن جو خيال آهي ته اهو فيصلو نواز شريف خاندان جي خلاف ئي هوندو. ان صورت ۾ نواز شريف آڏو ٻه آپشن هوندا. هڪ اهو ته هو تڪڙ ۾ واپس نه موٽي. هاءِ ڪورٽ ۾ اپيل ۾ وڃي ۽ ضمانت جي ڪوشش ڪري. جيڪڏهن هو ائين ڪري ٿو ته ان جو مطلب اهو ڪڍيو ويندو ته شهباز شريف جي ذريعي ڪا ڊيل ٿي آهي. ٻيو آپشن اهو ئي ٿي سگهي ٿو ته هو وطن موٽي اچي ۽ گرفتاري پيش ڪري. ائين نواز ليگ ان بيانئي تي چونڊ مهم هلائي جيڪو نواز شريف جو هو. ائين هو ”همدردي توڙي بهادر ٿي بيهڻ ۽ مقابلو ڪرڻ“ جو ووٽ حاصل ڪري سگهي ٿو. وطن موٽي اچڻ جي صورت ۾ به هو فيصلي خلاف توڙي ضمانت لاءِ هاءِ ڪورٽ سان رجوع ڪري سگهي ٿو. ان جو مطلب اهو ٿيندو ته ميدان ۾ رهي مقابلو ڪجي. پهرين صورت مصلحت پسند واري آهي. جيڪڏهن هو ان پهرين فيصلي تي هلي ٿو ته عام ووٽرن لاءِ نواز شريف ترجيح نه رهندو. بلڪه اها صورت سندس سياسي شڪست واري هوندي. نتيجي ۾ نواز ليگ جا اليڪٽيبلز پارٽي مان وڏي تيزيءَ سان نڪرڻ شروع ٿي ويندا. هن وقت اهي اليڪٽيبلز ٻن سببن جي ڪري هن وٽ موجود آهن. هڪ اهو ته عام ماڻهن ۾ نواز شريف مقبول آهي ۽ ووٽ نواز شريف جي نالي تي ملندو، ٻيو اهو ته ايتري مقبوليت ۽ سيٽون هئڻ جي صورت ۾ نواز ليگ پنجاب ۾ ضرور حڪومت ٺاهي ويندي. پهريون نمبر آپشن فراريت وارو آهي. جڏهن ته ٻيو نمبر آپشن ڏکيو ضرور آهي، پر اهو سياسي طور زنده رهڻ ۽ مجموعي طور جمهوري ڍانچي کي فائدو ڏيندڙ آهي. ڏسڻو اهو آهي ته نواز شريف ڪهڙو فيصلو ٿو ڪري؟ اهو ضرور ذهن ۾ رکڻ گهرجي ته نواز شريف جيڪو به فيصلو ڪندو، اهو پنجاب جي عام راءِ کي سامهون رکي ڪندو.

Key words: Trial,NawazSharif,Kawish, 2018,  Zardari,  Ismail Dahri

http://kawish.asia/Articles1/Sohail%20Sangi/2018/2018/05%20Jul%202018.htm