اقتداري تبديليءَ جو خطرو اڃا ٽريو ناهي! 31 آڪٽوبر 2014ع

اقتداري تبديليءَ جو خطرو اڃا ٽريو ناهي!

سهيل سانگي

جمع 31 آڪٽوبر 2014ع

پيپلز پارٽيءَ جي سينيئر ليڊر اعتزاز احسن جو چوڻ آهي ته، سندس پارٽيءَ جي اڳوڻي اتحادي جماعت متحده قومي موومينٽ ماڻهن جا جذبات ڀڙڪائي رهي آهي. پيپلز پارٽي انهيءَ تڪرار ۾ اسلام آباد ۾ ان وقت آئي، جڏهن پارٽيءَ جو رهنما سيد خورشيد شاهه جيڪو قومي اسيمبليءَ ۾ ليڊر آف اپوزيشن به آهي، تنهن لفظ ”مهاجر“ تي اعتراض واريو. 

متحده بلاول جي بيانن تي اڳ ئي چِڙيل هئي، سا سنئون سڌو پارٽيءَ جي مخالفت تي لهي آئي آهي ۽ کيس احتجاج ڪرڻ جو هڪ ٻيو موقعو مليو. هاڻي پيپلز پارٽيءَ کي سنڌ ۾ ايم ڪيو ايم وٽان ڏکيائون درپيش آهن. هڪ اهو ته ايم ڪيو ايم اپوزيشن ۾ هلي وئي آهي. سنڌ ۾ 2008ع کان پوءِ حڪمران جماعت کي پهريون ڀيرو ايوان اندر توڙي ٻاهر اپوزيشن جو مقابلو ڪرڻو پيو پوي، ورنه فرينڊلي اپوزيشن هئي، جنهن سان ”سنگت پروگرام“ پيو هلندو هو. 

ڌرڻن کان پوءِ پيدا ٿيل صورتحال ۾ ايم ڪيو ايم لاءِ وجهه نڪتو ته اها سنڌ ۾ پريشر وجهي، پنهنجا مطالبا مڃائي. اهو ڪم اڳي هو سنڌ ۾ ڏاڍي آرام سان ڪري وٺندي هئي، پر هاڻي اسلام آباد وٽان ۽ اُتي موجود سياسي ڌرين وٽان به پنهنجا مطالبا مڃائي ۽ ان سان گڏوگڏ پنهنجي سياسي ايجنڊا به اڳتي وڌائي. ڪراچي جي محرومين کان شروع ٿيل ڳالهه نون انتظامي يونٽن، ٻئي صوبي ٺاهڻ، وسيلن جي برابريءَ جي بنياد تي ورهاست ۽ آدم شماري ڪرائڻ تائين هلي وئي آهي. اهو دٻاءُ ان ڪري به وڌو پيو وڃي، جو مڪاني چونڊون ٿيڻ واريون آهن، جنهن ۾ متحده کي نه رڳو پنهنجا ووٽ قابو ڪرڻا آهن، بلڪه تڪ بنديون به پنهنجي پسند جون ٺهرائڻيون آهن. بظاهر ائين ٿو لڳي ته عمران خان وزير اعظم نواز شريف کان استعيفى وٺڻ لاءِ آيو هو، پر پڇاڙيءَ ۾ ماڳهين پاڻ قومي اسيمبليءَ تان استعيفى ڏئي هليو ويو، بنهه ائين به ڪونهي ته ڌرڻن هڻڻ وارا ۽ هڻائڻ وارا هاڻي سڀني ڳالهين تان هٿ کڻي ماٺ ڪري ويٺا آهن. 

ڪجهه اشارا جماعت اسلامي جي سربراهه مولانا سراج الحق جي تازي بيان مان به ملن ٿا. سندس چوڻ آهي ته، ”خطرو اڃا ٽريو نه آهي.“ علامه قادري ”انقلاب“ کي ويڙهي سيڙهي پرڏيهه پڌاريو آهي. پويان سياسي اثر Consolidate ڪرڻ وارو ذمو عمران خان تي آهي، ڇاڪاڻ جو کيس ضرورت به آهي. مولانا ته مڙئي ونگار وهڻ آيو هو، سو نومبر ۾ وري تحريڪ هلائڻ جون ڳالهيون ٿي رهيون آهن. 

واقعن مان پتو پوي ٿو ته عمران خان لاءِ خيبر پختونخوا اهم ناهي، ڇاڪاڻ جو تبديليءَ جو رستو پشاور نه، پر لاهور ۽ ڪراچيءَ وٽان آهي. ڪوئيٽا ته هونئن ئي ليکي ۾ ناهي، تنهن ڪري بجاءِ ان جي جو سندس پارٽي حڪومت واري صوبي ۾ ڪجهه ڊليور ڪري، هو سنڌ ۽ پنجاب ۾ سمورو زور لڳائڻ گهري ٿو. سنڌ ۾ به سندس ٽارگيٽ ٻهراڙيون نه، پر ڪراچي آهي، جتي سندس اک نان ايم ڪيو ايم ووٽرن تي آهي. سندس حساب موجب ان تي ايم ڪيو ايم کي به ڪو اعتراض نه ٿيندو. ايم ڪيو ايم ان تي ائين تيار ٿي سگهي ٿي ته ڪراچيءَ جي مالڪيءَ جي عمران خان دعويداري نه ڪندو. 

ٻيو اهو ته آزاد چونڊن ٿيڻ جي صورت ۾ خود ايم ڪيو ايم کي به ته کاٽ لڳي سگهي ٿو، جو گذريل ڀيري ان جي ”دل وارن“ علائقن مان به عمران ڳچ ووٽ کنيا. ڪراچيءَ کي ڇڏي، باقي سنڌ ۾ هو ساڳي پاليسي رکڻ چاهي ٿو، جيڪا نواز ليگ جي هئي يعني جلسا جلوس ڪبا، ماحول ٺاهبو، ٻه چار وڏا نالا ڀرتي ڪبا، باقي هيٺين سطح تي نه تنظيم ڪاري ڪبي ۽ نه وري ڪو گهڻا اميدوار بيهاربا. 

ائين جيڪو ووٽر ۽ علائقو جنهن جو آهي، اُتي اهو خوش رهي واري پاليسي هلائيندو. باقي جيڪي اڻ نبريل Grey)) علائقا آهن، اتي زور وجهبو. ڌرڻا هڻڻ وارا توڙي هڻائڻ وارا پيپلز پارٽي ۽ نواز ليگ کي هڪ ئي صف ۾ ڳڻين ٿا. 

آگسٽ کان پچندڙ بحران ۾ به ٻئي ڌريون گڏ هيون، جڏهن ٻنهي کي ڌار ڪرڻ لاءِ ورتل ڪجهه ڪوششون ناڪام ويون ته اهو ضروري سمجهيو ويو ته رڳو نواز ليگ کي نه، پر خود پيپلز پارٽيءَ سان به جُٺ ڪرڻ جي ضرورت آهي. نواز ليگ پنجاب ۾ جيڪا جڳهه ڇڏي رهي هئي، سا عمران خان والاري رهيو هو. پيپلز پارٽي ان اسپيس والارڻ جي دعويدار ٿي زوردار طريقي سان پنجاب ۾ لهڻ جو رٿيو. ان جو مقصد اهو به هو ته عمران خان جي مقبوليت ۽ پ پ-نواز ليگ جي قربت سبب جيڪي پيپلز پارٽيءَ وارا پاسو مٽائڻ تي سوچي رهيا هئا، تن کي پڻ ائين ڪرڻ کان روڪيو وڃي. پيپلز پارٽي جي انهي گرانڊ پلان کي روڪڻ جو طريقو اهو هو ته ان کي سنڌ ۾ ئي ڦاسائي رکجي، جو اها پنهنجن سورن ۾ قابو هجي ۽ پنجاب جو رُخ ئي نه ڪري. اهو ڪم ايم ڪيو ايم کان علاوه ٻيو ڪير به بهتر طور تي نه ٿي ڪري سگهيو، تنهن ڪري ايم ڪيو ايم ڀرپور طريقي سان پيپلز پارٽيءَ جي مخالفت تي لهي آئي آهي. 

ايم ڪيو ايم ۽ پيپلز پارٽيءَ جي جهيڙي جو فائدو عمران خان کي ملي رهيو آهي. پيپلز پارٽي سنڌ ۾ عملي طور گڊ گورننس يا ڪارڪردگي ڏيکارڻ بدران نعرا وڪڻڻ جي ڪوشش ڪري رهي آهي ۽ ان تي ئي گذارو ڪرڻ پئي گُهري. گذريل چونڊن ۾ اُن کي سوڙهو ڪري اڳ ئي صوبائي سائيز ۾ بيهاريو ويو هو، هاڻي وري پنجاب ڏي وڃڻ کان روڪڻ بعد ان جي صوبائي هجڻ واري ٺَپي ۾ پُختگي اچي رهي آهي. ملتان واري ننڍي چونڊ اهو ٻڌايو ته، نتيجا اهي ساڳيا 2013ع وارا اچي رهيا آهن. ها اهو ضرور آهي ته ان سان نواز ليگ ۽ پيپلز پارٽيءَ جي مقبوليت وائکي ٿي رهي آهي، ان کي وڌيڪ ايڪسپوز ڪرڻ جي في الحال ضرورت نه پئي پوي. ان بدران مقبوليت يا سياسي اثر کي Consolidate ڪرڻ وڌيڪ اهم آهي، ان ڪري اهڙين چونڊن ذريعي ”وارا وٺڻ“ وارين پارٽين کي وڌيڪ ايڪسپوز ڪرڻ بدران ڪنهن ٻئي هنڌ تي ڌڪ هنيو وڃي. ائين قومي اسيمبليءَ تان پي ٽي آءِ جي استعيفائن وارو معاملو نه تحريڪ انصاف کي ۽ نه وري نواز ليگ کي وارو کائي ٿو. هونئن به پي ٽي آءِ جيڪڏهن قومي اسيمبليءَ تان استعيفى ڏي ٿي ته کيس ترت خيبر پختونخوا حڪومت ۽ اسيمبلي ٻئي ڇڏڻيون پونديون، پر هو سمجهي ٿي ته اُن جو اڃا وقت نه آيو آهي، سو عمران خان ۽ سندس لڏو هاڻي پارليامينٽ ۾ موجود پنهنجي سنگت جي قوت کي استعمال ڪرڻ گُهري ٿو ۽ ايندڙ وقت لاءِ نئين سياسي صف بندي ۾ وڃڻ گهري ٿو. خورشيد شاهه جي بيان کي بنياد بڻائي ڪيل شور مان لڳي ٿو ته سندس ليڊر آف اپوزيشن واري ڪرسي خطري ۾ آهي. 

ممڪن آهي ته عاشوري کان پوءِ قومي اسيمبليءَ ۾ اهڙي چُرپر ۽ صف بندي نظر اچي. ائين پيپلز پارٽي ليڊر آف اپوزيشن جي سيٽ کان محروم ٿي ويندي. هن وقت قومي اسيمبلي ۾ اپوزيشن جي جماعت وٽ لڳ ڀڳ 144 سيٽون آهن. پيپلز پارٽي اپوزيشن جو وڏو گروپ ضرور آهي، پر وٽس سيٽون رڳو 46 آهن، ائين ان جي اُتي پوزيشن ڪمزور ٿي وئي آهي. مخالف ڌر جي نئين قائد آڻڻ جي صورت ۾ پيپلز پارٽيءَ جو مخالف ڌڙو سرسي رکي ٿو. ڪنهن اهڙي تحرڪ جي صورت ۾ صورتحال هن ريت بيهندي. پيپلز پارٽي 46 سيٽون، جي يو آءِ 13، اي اين پي 2، بي اين پي هڪ ۽ سڀ ملائي 68 سيٽون بيهن ٿيون. ان جي مقابلي ۾ ٻئي وڏي گروپ طور پي ٽي آءِ جنهن شروع ۾ ليڊر آف اپوزيشن جي اميدواري جو اعلان به ڪيو هو. هن ڌڙي جي سيٽن جي صورتحال هن ريت آهي. تحريڪ انصاف 33، ايم ڪيو ايم 24، فنڪشنل ليگ 5، جماعت اسلامي 4، پي ايم ايل 2 جڏهن ته مسلم ليگ ضياءَ، عوامي مسلم ليگ، آفتاب شير پائو ۽ هڪ ٻن وٽ هڪ هڪ سيٽ آهي. ائين هن گروپ جي ميمبرن جو تعداد 76 کان 78 تائين بيهي ٿو. 

هن حڪمت عمليءَ مطابق پيپلز پارٽيءَ جي وفاق ۾ عجيب ۽ غريب حالت ٿي ويندي. مطلب نه حڪومت ۾ هوندي، نه وري اپوزيشن ۾ ڪو اثر رکندي، تنهن ڪري نواز حڪومت کي وفاق ۾ هن نئين اپوزيشن وٽان ۽ سنڌ ۾ پيپلز پارٽيءَ کي سخت مزاحمت ۽ مخالفت کي مُنهن ڏيڻو پوندو. اهي سڀئي ڌريون گڏجي ڪوشش ڪنديون ته چونڊون 2015ع ۾ ٿي وڃن. مستقبل جي نقشي مطابق چونڊن کان پوءِ تحريڪ انصاف ۽ ايم ڪيو ايم جو اتحاد ٿي ويندو. آزادانه چونڊن جي نتيجي ۾ خيبر پختونخوا پي ٽي آءِ جي هٿن مان نڪري ويندو. ممڪن آهي ته جماعت اسلامي وڏي پارٽي طور اُتي سامهون اچي. 

جماعت اسلامي تازو خيبر پختونخوا جي اسڪولن جو نصاب تبديل ڪري، ضياءَ دور جهڙو ڪرڻ ۾ ڪامياب وئي آهي. آخري تجزيي ۾ پي ٽي آءِ پنجاب جي پارٽي طور اُڀرندي. سنڌ پيپلز پارٽيءَ جي هٿ هيٺ ئي رکيو ويندو. مجموعي طور چونڊن وسيلي ساڄي ڌر وارو گروپ اسٽيبلشمينٽ جو حامي گروپ اقتدار ۾ اچي ويندو