“راند ڦٽي ڙي گو گو آيو
بادشاهن جي زماني ۾ باشاهه سلامت شطرنج راند رڳو وندر لاءِ نه کيڏندا هئا، پر ان ذريعي جنگي حڪمت عملي به سکندا هئا. هي اهو دور هو جڏهن هر ڪا جنگ هٿيارن سان وڙهي ويندي هئي. وقت سان گڏوگڏ جنگ جي هنر ۽ طريقي ۾ به فرق آيو. جنهن ۾ هٿيار ته وڌي ويا پر انهن جو استعمال گهڻو گهٽجي ويو. ايئن طاقت جي شو، داٻي ڏيڻ لاءِ هٿيارن ايتري قدر جو خطرناڪ هٿيارن جا انبار ٿيڻ لڳا. اڳتي هلي اهي جنگيون پاليسين ۽ سياست جي ذريعي ٿيڻ لڳيون. ايئن سياست ۽ جنگ ۾ هڪجهڙائي اچي ويئي.
پاڪستان جي سياست ۽ شطرنج ۾ وڏي هڪ جهڙائي آهي. هتي اسان کي گهوڙا به ملن ٿا ته پيادا به نظر اچن ٿا. جيئن جنگ ۾ ڪنهن محاذ تي دٻاءُ وڌائي مخالف جو ان پاسي ڌيان ڇڪايو ويندو آهي ته کيس ان محاذ تان شڪست اچي رهي آهي، تيئن سياست ۾ به ٿيندو آهي.
پاڪستان جي سياست ۽ شطرنج ۾ وڏي هڪ جهڙائي آهي. هتي اسان کي گهوڙا به ملن ٿا ته پيادا به نظر اچن ٿا. جيئن جنگ ۾ ڪنهن محاذ تي دٻاءُ وڌائي مخالف جو ان پاسي ڌيان ڇڪايو ويندو آهي ته کيس ان محاذ تان شڪست اچي رهي آهي، تيئن سياست ۾ به ٿيندو آهي.
گذريل ٽن چئن مهينن جي سياسي منظر کي ڏسڻ سان دلچسپ ۽ معلوماتي رخ سامهون اچن ٿا.
بجيٽ کان اڳ پيپلزپارٽي ۽ مسلم ليگ نواز جي مک اڳواڻن خلاف ڪيس ۽ گرفتاريون ٿيون. ٻنهي اپوزيشن جماعتن “بجيٽ نامنظور” جو نعرو ٺاهيندي ان خلاف احتجاج جي ڌمڪي ڏني. مخالف ڌر حڪومت جي ان مجبوري کان واقف هئي ته جيڪڏهن اپوزيشن پنهنجيءَ تي اچي ته وڏي مهانگائي پيدا ڪندڙ بجيٽ جي خلاف پارليامينٽ اندر توڙي ٻاهر احتجاج ڪري پئي سگهي. پر اپوزيشن ايئن نه ڪيو.
اپوزيشن جون ٻئي مک پارٽيون پنهنجي اڳواڻن آصف زرداري ۽ نواز شريف لاءِ رليف پيون چاهين. عين ان وقت ٻنهي اپوزِيشن جماعتن کي اها ڳالهه سمجهائي وئي ته رستن تي گوڙ ۽ احتجاج نه ٿيڻ گهرجي. ٻنهي کي ڳالهه سمجهه ۾ اچي ويئي. ايئن بجيٽ تي اپوزيشن پنهنجي رستن واري احتجاج جي حڪمت عملي کان پوئتي هلي ويئي. پر ٿيو ايئن جو ان جي عيوض اپوزيشن کي ڪوبه فائدو نه مليو. بلڪه بجيٽ پاس ٿيڻ کانپوءِ آهستي آهستي حڪومت جو اپوزيشن ڏي رويو وڌيڪ سخت ٿيندو ويو. اڊيالا جيل ۾ قيد اڳوڻي وزيراعظم جي گهران ماني بند ڪئي ويئي. سندس ڪمري جو ايئرڪنڊيشنر لاٿو ويو. مريم نواز جيڪا پنهنجي قيدي پيءُ لاءِ ڪجهه ڪرڻ لاءِ تياري ڪئي هئي سا به گرفتار ٿي ويئي ڇاڪاڻ جو پي ٽي آءِ حڪومت کي سندس مهم ئي ڏکي پئجي رهي هئي. سبب اهو ئي هو ته ٻنهي جو سياسي تڪ پنجاب بيٺو ٿي. چونڊن کان اڳ توڙي پوءِ پنجاب ان موقف تي بيٺو رهيو ته اتان جي حقيقي ترجماني ڪندڙ سياسي ڌر آهي نه ڪي غير سياسي ڌر. پنجاب ۾ توڻي جو پي ٽي آءِ وٽ وڌيڪ سيٽون آهن ۽ اها ملڪ جي هن وڏي صوبي ۾ حڪومت ٺاهي ويٺي آهي. پر پي ٽي آءِ کي اتي هڪ غير معروف ماڻهو بوزدار کي وڏو وزير ٺاهڻو پيو. لاهور جي هڪ پراڻي سياسي دوست جو چوڻ آهي ته سچي ڳالهه اها آهي ته پنجاب پي ٽي آءِ حڪومت کي ايترو ئي پنهنجو سمجهي ٿو جيترو ڄام صادق علي، مظفر حسين شاهه، علي محمد مهر يا ارباب غلام رحيم جي حڪومتن کي سنڌي ماڻهو پنهنجو سمجهندو هو. سنڌي ماڻهن دلي طور تي انهن حڪومتن کي پنهنجو نه سمجهيو هو.
بجيٽ کان اڳ پيپلزپارٽي ۽ مسلم ليگ نواز جي مک اڳواڻن خلاف ڪيس ۽ گرفتاريون ٿيون. ٻنهي اپوزيشن جماعتن “بجيٽ نامنظور” جو نعرو ٺاهيندي ان خلاف احتجاج جي ڌمڪي ڏني. مخالف ڌر حڪومت جي ان مجبوري کان واقف هئي ته جيڪڏهن اپوزيشن پنهنجيءَ تي اچي ته وڏي مهانگائي پيدا ڪندڙ بجيٽ جي خلاف پارليامينٽ اندر توڙي ٻاهر احتجاج ڪري پئي سگهي. پر اپوزيشن ايئن نه ڪيو.
اپوزيشن جون ٻئي مک پارٽيون پنهنجي اڳواڻن آصف زرداري ۽ نواز شريف لاءِ رليف پيون چاهين. عين ان وقت ٻنهي اپوزِيشن جماعتن کي اها ڳالهه سمجهائي وئي ته رستن تي گوڙ ۽ احتجاج نه ٿيڻ گهرجي. ٻنهي کي ڳالهه سمجهه ۾ اچي ويئي. ايئن بجيٽ تي اپوزيشن پنهنجي رستن واري احتجاج جي حڪمت عملي کان پوئتي هلي ويئي. پر ٿيو ايئن جو ان جي عيوض اپوزيشن کي ڪوبه فائدو نه مليو. بلڪه بجيٽ پاس ٿيڻ کانپوءِ آهستي آهستي حڪومت جو اپوزيشن ڏي رويو وڌيڪ سخت ٿيندو ويو. اڊيالا جيل ۾ قيد اڳوڻي وزيراعظم جي گهران ماني بند ڪئي ويئي. سندس ڪمري جو ايئرڪنڊيشنر لاٿو ويو. مريم نواز جيڪا پنهنجي قيدي پيءُ لاءِ ڪجهه ڪرڻ لاءِ تياري ڪئي هئي سا به گرفتار ٿي ويئي ڇاڪاڻ جو پي ٽي آءِ حڪومت کي سندس مهم ئي ڏکي پئجي رهي هئي. سبب اهو ئي هو ته ٻنهي جو سياسي تڪ پنجاب بيٺو ٿي. چونڊن کان اڳ توڙي پوءِ پنجاب ان موقف تي بيٺو رهيو ته اتان جي حقيقي ترجماني ڪندڙ سياسي ڌر آهي نه ڪي غير سياسي ڌر. پنجاب ۾ توڻي جو پي ٽي آءِ وٽ وڌيڪ سيٽون آهن ۽ اها ملڪ جي هن وڏي صوبي ۾ حڪومت ٺاهي ويٺي آهي. پر پي ٽي آءِ کي اتي هڪ غير معروف ماڻهو بوزدار کي وڏو وزير ٺاهڻو پيو. لاهور جي هڪ پراڻي سياسي دوست جو چوڻ آهي ته سچي ڳالهه اها آهي ته پنجاب پي ٽي آءِ حڪومت کي ايترو ئي پنهنجو سمجهي ٿو جيترو ڄام صادق علي، مظفر حسين شاهه، علي محمد مهر يا ارباب غلام رحيم جي حڪومتن کي سنڌي ماڻهو پنهنجو سمجهندو هو. سنڌي ماڻهن دلي طور تي انهن حڪومتن کي پنهنجو نه سمجهيو هو.
مولانا فضل الرحمان جي اڳواڻي ۾ آل پارٽيز ڪانفرنس لاءِ چيو وڃي ٿو ته نومبر ۾ هڪ اهم اداري جي سربراهه جي تبديلي ۾ آسرو رکي ٺاهي ويئي هئي. پر ترت ئي نواز ليگ ۽ پيپلزپارٽي کي پتو پئجي ويو ته اتي ڪابه تبديلي نه اچي رهي آهي. بلاول ڀٽو زرداري ڳالهه کي ڏاڍي ڳجهن اشارن سان ٻڌايو ته ڊڄو ان وقت کان جڏهن مولانا فضل الرحمان وزيراعظم ٿي ويندو. اهو ئي سبب آهي جو آل پارٽيز ڪانفرنس جي رهبر ڪاميٽي توڙي بعد ۾ ٿيندڙ اجلاس ۾ انهن ٻنهي پارٽين پنهنجي نمائندگي جي سطح ٻئين به نه پر ٽئين درجي جي قيادت واري رکي. مک ليڊرشپ پنهنجي پاڻ کي پاسيرو رکيو. انهيءَ کان اڳ چٽا اشارا ملي رهيا هيا ته حڪومت ۽ اپوزيشن جي وچ ۾ ڊيل ٿي رهي آهي. ٻئي پارٽيون ان ڪوشش ۾ هيون ته ان ڊيل مهل وڌ ۾ وڌ فائدو حاصل ڪجي. ان خيال سان مريم نواز پنجاب ۽ بلاول ڀٽو سنڌ ۾ ماڻهن کي سرگرم ڪرڻ لاءِ نڪتا. جيتوڻيڪ سندن اها مهم ڪامياب وئي جو ٻنهي پارٽين کي پنهنجي پنهنجي اثر وارن صوبن ۾ موٽ ملي.
حڪومت بجيٽ وارو ڌڪ گسائي ويئي ته اپوزيشن سينيٽ چيئرمين جي تبديلي وارو ڪارڊ کيڏيو پر اهو ڪارڊ به پوري طرح نه کيڏيو ويو. حالتون ۽ واقعا ٻڌائين ته ان مهل به اپوزيشن کي پوئتي هٽڻو پيو. پر ان پوئتي هٽڻ جي نتيجي ۾ ٻنهي مُک پارٽين کي ڊِيل ته پري جي ڳالهه آهي ڪو معمولي رليف به نه مليو.اهي سڀ معاملا هلي رهيا هئا ته مٿان وري وزيراعظم عمران خان آرمي چيف جنرل قمر باجوه سان گڏ آمريڪا جو ڪامياب دورو ڪيو. دورو ڪامياب ان ڪري ويو جو آمريڪا کي پاڪستان جي ضرورت هئي. ان سان گڏوگڏ وزيراعظم آرمي چيف جنرل باجوه کي ٽن سالن جي واڌ ڏني.
هاڻي صورتحال اها آهي جو اپوزيشن وٽ في الحال کيڏڻ لاءِ ڪو ڪارڊ نه بچيو آهي. رياستي ادارا پي ٽي آءِ حڪومت سان گڏ بيٺا آهن. انتظامي ۽ توازن جي حوالي سان حڪومت پنهنجي پاڻ کي مضبوط سمجهي رهي آهي. اپوزيشن جي جماعتن ٻن اهم موقعن تي پوئتي هٽي پنهنجي لاءِ ڏکي صورتحال پيدا ڪري وڌي آهي. اسان وٽ ٿر ۾ ٻار سانجهي ٽاڻي راند ڪندا هئا، پوءِ اوچتو ڪنهن جي گهران سڏ ايندو هو ته ڪو هڪڙو ڄڻو اعلان ڪندو هو ته، “راند ڦٽي ڙي گو گو آهي.” لڳي ٿو ته اپوزيشن جي راند ڦٽي ويئي آهي. ان کي انتظار ڪرڻو پوندو سازگار حالتن لاءِ، ساڳئي وقت حڪمت عملي به نئين سر جوڙڻي
Labels: 2019, Opposition Game
0 Comments:
Post a Comment
Subscribe to Post Comments [Atom]
<< Home