ڇا سمجهي ته ”سب خير“ ناهي!؟

ڇا سمجهي ته ”سب خير“ ناهي!؟ 

جمع 21 آگسٽ 2015ع  سهيل سانگي پنجاب جي گهرو کاتي واري وزير شجاع خانزاده جي دهشتگردن هٿان قتل پڪ لاهور ۽ اسلام آباد جي ايوانن کي لوڏيو هوندو، انهن کي الرٽ به ڪيو هوندو ته ملڪ جي هن وڏي صوبي ۾ به صورتحال ”سڀ خير“ واري ناهي. سياسي حڪومت ۽ رياستي ادارن جو رد عمل تڪڙن بيانن جي شڪل ۾ سامهون آيو آهي، ليڪن اهو رد عمل روايتي لڳي ٿو، انهن ۾ ڪيتري سنجيدگي آهي ان کي عمل جي ڪسوٽي ئي پرکبو. وزيراعظم نواز شريف ۽ جنرل راحيل شريف جو چوڻ آهي ته اها سازش ڪندڙن کي نه ڇڏبو، اهي سزائن کان بچي نه سگهندا. وفاقي گهرو معاملن وارو وزير چوڌري نثار علي چوي ٿو ته نيشنل ايڪشن پلان جاري رهندو. پنجاب جي ڪابينا به هڪ ٺهراءُ پاس ڪيو آهي، جنهن ۾ شهيد ريٽائرڊ ڪرنل شجاع جي دهشتگردي خلاف ورتل اپائن ۽ ڪوششن کي ساراهيو ويو آهي ۽ اهو عزم ڏيکاريو ويو آهي ته صوبي ۾ دهشتگردن خلاف ڪارروائي جاري رهندي. اهي سڀ ڀليون ڳالهيون آهن، پر ڪا خبر نٿي پوي ته جيڪو ڪجهه چيو پيو وڃي سو سڀ ڪجهه ڪيئن ٿيندو؟ ڪير ڪندو؟ ممڪن آهي ته ايندڙ چند ڏينهن ۾ ڪنهن پريس رليز جي ذريعي ميڊيا کي ٻڌايو وڃي ته جوابدار هوائي حملي يا مقابلي ۾ مارجي ويا آهن. ها ان ڳالهه کي به رد نٿو ڪري سگهجي ته اهڙي پريس رليز اچي ته جوابدارن کي فوجي عدالت موت جي سزا ٻڌائي آهي. اهو سڀ ٺيڪ آهي پر ان سڄي قصي جا اهي آخري منظر هوندا، اهي سوال پوءِ اڻ جوابيل رهندا ته ان جي پويان اصل ڪير هو ۽ پوري ڪهاڻي ڇا آهي؟ ان ۾ ڪهڙا ور وڪڙ آهن، وغيره. ان کان به وڏي ڳالهه اها ته جيڪي ڪجهه پريس رليز ۾ ٻڌايو ويندو سو سرڪاري موقف هوندو جنهن جي تصديق ۽ وڌيڪ وضاحت ميڊيا، ڪنهن ٻي آزاد ڌر يا اداري وٽان ٿيڻ ممڪن نه هوندي. جيستائين پنجاب جو سوال آهي ته شجاع خانزاده جي شهادت بعد اهو به پڇيو ويندو ته آخر صوبي ۾ نيشنل پلان تي عمل رڪيل ڇو هو؟ حالانڪه اتي به اپيڪس ڪميٽي آهي، پر ان اپيڪس ڪميٽي جو اجلاس گهرو وزير جي قتل بعد به نه ٿي سگهيو. سرڪاري ۽ عسڪري ذريعا چون پيا ته اتر وزيرستان ۽ خيبر پختونخوا ۾ دهشتتگردن خلاف ڪاررواين ۾ نمايان ڪاميابيون ٿيون آهن، دهشتگردن جي حملن ۾ خود شهري علائقن ۾ به گهٽتائي ٿي آهي، ڪيترائي دهشتگردي ماريا ويا آهن، انهن جو نيٽ ورڪ ٽوڙيو ويو آهي. پر اوچتو پشاور اسڪول وارو سانحو ٿي ويو ۽ هاڻي وري هي واقعو ٿيو آهي. ڪراچي ۾ ايم ڪيو ايم جي پارليامينٽرين رشيد گوڊيل حملي بعد زندگي ۽ موت جي ڪشمڪش ۾ آهي، هڪ نظر ۾ ائين ٿو لڳي ڄڻ ملڪ اندر دهشتگردي جي نيئن لهر اٿي رهي آهي. ملڪ هڪ ڊگهي عرصي تائين دهشتگردن جي نرسري بڻيل رهيو آهي، جنهن ۾ مختلف قسم، رنگ، فڪر، نسل ۽ مقصد رکندڙ گروپ سرگرم رهيا آهن. انهن گروپن پنهنجي پنهنجي عسڪري قوت کي به سگهارو ڪيو آهي ۽ پاڻ به نيٽ ورڪ جوڙي ورتا آهن، ڇاڪاڻ جو پنجاب جي گهرو وزير جي قتل جي ذميواري طالبان قبولي آهي ۽ چيو آهي ته سندس برادر تنظيم لشڪر جهنگوي جي ليڊر ملڪ اسحاق جي قتل جو پلاند ورتو ويو آهي. سو انهن گروپن پنهنجي نيٽ ورڪنگ سان گڏوگڏ خود اسان جي معاشري ۾ هيٺين مٿين سطح تي سياسي، معاشي، سماجي ۽ فڪري رشتا به جوڙي ورتا آهن، تنهن ڪري انهن کي منهن ڏيڻ لاءِ منظم ڀرپور رٿابندي ۽ گهڻ رخي لڙائي جي ضرورت آهي. تڏهن وڃي انهيءَ دهشتگردي جي جن مان جند ڇٽندي. شجاع خانزاده جي قتل جو هڪ منظر اهو به آهي. ٻيو پس منظر اهو آهي ته نيشنل ايڪشن پلان جي تحت ملڪ جي باقي علائقن ۽ صوبن ۾ ڪارروايون ٿي رهيون هيون. آپريشن هلي رهيو آهي پر پنجاب واحد صوبو هو جتي ورلي ڪا ڪارروائي ٿي هجي. جڏهن خيبر پختونخوا ۽ قبائلي علائقن ۾ آپريشن شروع ٿيو ته ويڙهاڪ گروپ اتان نڪرڻ شروع ٿيا ۽ ملڪ جي مختلف علائقن ۾ پکڙجي ويا. انهن وٽ ملڪ جي هيٺين حصي ڏي اچڻ جو رستو پنجاب ئي هو. اهي نه رڳو پنجاب جي رستي آيا ۽ ملڪ جي ٻين حصن ۾ پکڙجي ويا، بلڪه انهن پنجاب کي به پنهنجو مسڪن  بڻايو. ميڊيا ۾ اهي خبرون شايع ٿينديون رهيون آهن ته انهن ويڙهاڪ گروپن ۾ پنجاب سان تعلق رکندڙن جو به چڱو انگ شامل آهي. بلڪه ڪي گروپ پنجاب مان ئي پيدا ٿيا  آهن. هڪ زماني ۾ پنجابي طالبان جو اصطلاح به هليو. جيتوڻيڪ پنجاب سرڪاري طور ان جي ترديد ڪئي پر ميڊيا، ڳجها ادارا ان ڳالهه تي قائم رهيا. گذريل عام چونڊن جي موقعي تي به اهڙن گروپن پنجاب جي موجوده حڪمران پارٽي جي مجموعي طور يا ڪن اهم صوبائي وزيرن ۽ اسيمبلي ميمبرن جي خاص طور حمايت ڪئي. ڪن وزيرن ۽ اسيمبلي ميمبرن جي اهڙن ويڙهاڪ گروپن سان رابطن بابت به خبرون ميڊيا ۾ اينديون رهيون. اهو ئي سبب آهي، جو دهشتگردي جي مڪمل خاتمي لاءِ ٺاهيل نيشنل ايڪشن پلان ٺهڻ بعد به اهو خدشو ڏيکاريو پئي ويو ته پنجاب ۾ اهڙي ڪارروائي ڪرڻ نواز حڪومت لاءِ ممڪن ڪونه ٿي لڳي، ڇاڪاڻ جو رڳو معاملو ووٽ بئنڪ جو ناهي بلڪه ان کان به وڌيڪ سياسي حمايت ۽ مخالفت جو به سوال هو. تجزيه نگار ان تي پير کوڙي بيهن ٿا ته نواز ليگ جي سياسي فڪري اساس به مذهبي ۽ ساڄي ڌر واري آهي. ان ڪري اهڙين ڌرين سان ان جي فڪري ۽ سياسي ويجهڙائپ ڪا حيران ڪندڙ ڳالهه نٿي لڳي. گذريل چونڊن کان اڳ پيپلز پارٽي جڏهن مرڪز ۽ سنڌ ۾ حڪومت ۾ هئي، تڏهن دهشتگردي جي هڪ وڏي لهر آئي هئي. ان لهر دوران پنجاب جي وڏي وزير دهشتگردن کي اپيل ڪئي هئي ته اهي پنجاب کي بخشين، ان کان پاسو ڪن. ڄڻ اها ڀائپيءَ ۾ اپيل هئي ۽ پوءِ ٿيو به ائين. پنجاب ۾ دهشتگردن خلاف ڪارروايون تڏهن شروع ٿيون، جڏهن شجاع خانزاده صوبائي گهرو وزير ٿيو. سندس وزرات جي ڏينهن ۾ ئي ملڪ اسحاق جيڪو انتظاميه، حڪومت ۽ سياستدانن لاءِ ڄڻ وڏي دهشت بڻيل هو، ان کي مقابلي ۾ سندس 12 ساٿين سان گڏ ماريو ويو. شجاع خانزاده جي قتل بعد اهي معاملا ڪنهن حد تائين سامهون آيا آهن ته هن نيشنل ايڪشن پلان کي عمل ڪرڻ لاءِ ڀرپور حڪمت عملي ٺاهي هئي، تنهن ڪري سندس قتل رڳو ملڪ اسحاق ۽ ان جي ساٿين جي پلاند طور ناهي، بلڪه ان پوري حڪمت عملي ۽ ڪوششن کي ڄڻ پنجاب ۾ روڪڻ آهي. اهو ئي سبب آهي جو حڪمران جماعت کي پنهنجي ڳڙهه صوبي پنجاب ۾ اڃان تائين ڪو اهڙو ماڻهو ملي نه سگهيو آهي، جيڪو شجاع خانزاده جي جڳهه ڀري سگهي. ڇا صوبائي حڪومت دهشتگردن خلاف منظم ڪارروائي لاءِ وڏي چئلينج کي منهن ڏيندي يا سنڌ وانگر ان کي رينجرس يا فوج جي ضرورت پوندي؟ خدشو آهي ته جيڪڏهن هاڻي پنجاب ۾ دهشتگردن خلاف ڀرپور ڪارروائي نه ڪئي وئي ته ڪٿي اهو صوبو دهشتگردن لاءِ محفوظ ٺڪاڻو نه بڻجي وڃي. سنڌ بلڪه پنجاب جي اهل فڪر ماڻهن جو خيال آهي ته ملڪ جي هن وڏي صوبي ۾ ساڄي ڌر جو فڪر سياسي طور حاوي ٿي ويو آهي. لبرل روشن خيال ۽ ترقي پسند فڪر پنهنجي جڳهه وڃائي ويٺو آهي. انهيءَ ساڳي ڌر جي فڪر جي گروپن جا پاڻ ۾ تضاد ۽ هڪ ٻئي کي آڻ مڃائڻ يا ”تون وڏو يا مان وڏو“ جا تڪرار ۽ معاملا به آهن، انهن جون قربتون آهن ته وري رقابتون به آهن. هي هڪ وڏو پاسو آهي، جنهن کي هن وڏي صوبي اندر چيڪ ڪرڻ جي ضرورت آهي. جيڪڏهن وڏي صوبي ۾ سڀ معاملا حقيقي طور صحيح آهن ته باقي ملڪ ۾ به حالتون بهتر ٿي سگهن ٿيون.